Theological Works of Paracelsus, Goldammer's Census
From Theatrum Paracelsicum
1954: Kurt Goldammer, ‘Das theologische Werk des Paracelsus’, in: Nova Acta Paracelsica 7 (1954), 78-102, here 96-101: ‘Die theologisch-religionsphilosophischen Schriften Hohenheims’
1959: Kurt Goldammer, ‘Übersicht über die zweite Abteilung der Werke des Paracelsus’, in: Paracelsus, Sämtliche Werke II/6, Wiesbaden: Franz Steiner 1959, 235-240
Gruppe I. Einzelschriften
1. Allgemeines zum "Seligen Leben"; Gott, Christus, Kirche
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Liber prologi in vitam beatam | Prologus in vitam beatam | Prologus in vitam beatam | 2152 |
| 2 | De summo et aeterno bono | De summo et aeterno bono | De summo et aeterno bono | 2165 |
| 7 | De religione perpetua | De religione perpetua | De religione perpetua | 2173 |
| 8 | De ecclesiis veteris et novi testamenti | De ecclesiis veteris et novi testamenti | De ecclesiis veteris et novi testamenti | 2174 |
| 9 | De re templi ecclesiastica | De re templi ecclesiastica | De re templi ecclesiastica | 2175 |
| 5 | De officiis, beneficiis et stipendiis | De officiis, beneficiis et stipendiis | De officiis, beneficiis et stipendiis | 2170 |
| 10 | De potentia et potentia gratiae Dei | De potentia gratiae Dei | De potentia gratiae Dei | 2176 |
| 15 | De martyrio Christi | De martyrio Christi | De martyrio Christi | 2191 |
| 16 | De remissione peccatorum | De remissione peccatorum | De remissione peccatorum | 2192 |
| 17 | De venerandis sanctis | De venerandis sanctis | De venerandis sanctis | 2195 |
| 18 | De resurrectione et glorificatione corporum | De resurrectione et glorificatione corporum | De resurrectione et glorificatione corporum | 2200 |
| 19 | De resurrectione mortuorum | De resurrectione mortuorum | De resurrectione mortuorum | 2202 |
| 21 | De sursum corda | De sursum corda | De sursum corda | 2205 |
2. Ethisches, Soziales und Politisches
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 3 | De felici liberalitate | De felici liberalitate | De felici liberalitate | 2167 |
| 4 | De honestis utrisque divitiis | De honestis utrisque divitiis | De honestis utrisque divitiis | 2168 |
| 6 | De ordine doni | De ordine doni | De ordine doni | 2171 |
| 23 | De tempore laboris et requiei | De tempore laboris et requiei | De tempore laboris et requiei | 2207 |
| 22 | De sensu et instrumentis | De sensu et instrumentis | De sensu et instrumentis | 2206 |
| 24 | De virtute humana | De virtute humana | De virtute humana | 2208 |
| 25 | De praedestinatione et libera voluntate | De praedestinatione et libera voluntate | De praedestinatione et libera voluntate | 2209 |
| 26 | De decem virginibus | De decem virginibus | De decem virginibus | 2210 |
| 20 | Ex libro de magnificis et superbis (Fragment) | De magnificis et superbis | De magnificis et superbis | 2203 |
| 27 | De generatione et destructione regnorum | De generatione et destructione regnorum | De generatione et destructione regnorum | 2211 |
| 31 | De iustitia | De iustitia | De iustitia | 2215 |
3. Eheschriften
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 11 | De thoro legitimo | De thoro legitimo | De thoro legitimo | 2177 |
| 12 | De thoro, vidua et virgine | De thoro, vidua et virgine | De thoro, vidua et virgine | 2178 |
| 13 | De nupta, de alienis rebus non concupiscendis | De nupta et alienis rebus non concupiscendis | De nupta, de alienis rebus non concupiscendis | 2179 |
| 14 | Von der Ehe Ordnung und Eigenschaft | Von der Ehe Ordnung und Eigenschaft | Von der Ehe Ordnung und Eigenschaft | 2184 |
| 50 | Sermones von der Ehe | Von der Ehe (gesetzt auf das Wort Gottes "Qui potest capere, capiat") | Sermo von der Ehe | 2185 |
| Von der Ehe der Priester (gesetzt auf das Wort im evangelio "Si ita est causa homini cum uxore") | Sermo von der Ehe der Priester | 2186 | ||
| Die Gefährlichkeit aus dem Ehestand | Die Gefährlichkeit aus dem Ehestand | Die Gefährlichkeiten aus dem Ehestand | 2187 |
4. Taufschriften
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 32 | Vom Tauf der Christen | Vom Tauf der Christen | Vom Tauf der Christen | 2216 |
| 34 | Libellus de baptismate Christiano | De baptismate Christiano | De baptismate christiano | 2218 |
5. Buß- und Beichtschriften
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 28 | Liber de confessione, poenitentia et remissione peccatorum | De confessione, poenitentia et remissione | De confessione, poenitentia et remissione peccatorum | 2212 |
| 29 | De poenitentiis | De poenitentiis | De poenitentiis | 2213 |
| 30 | Von Fasten und Casteien | Von Fasten und Casteien | Vom Fasten und Kasteien | 2214 |
6. Dogmatisches und Polemisches
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 38 | De secretis secretorum theologiae | De secretis secretorum theologiae | De secretis secretorum theologiae (Prologus totius operis christianae vitae) | 2222 |
| 39 | De genealogia Christi | De genealogia Christi | De genealogia Christi | 2223 |
| 36 | De septem punctis idolatriae Christianae | De septem punctis idolatriae Christianae | De septem punctis idolatriae christianae | 2220 |
| 37 | De Sancta Trinitate | (Liber) De sancta trinitate | De sancta trinitate | 2221 |
| 42 | (Sermo) De sancta trinitate | Sermo de sancta Trinitate | 2226 | |
| 35 | De imaginibus idolatriae | De imaginibus idolatriae | De imaginibus idolatriae | 2219 |
| 49 | De purgatorio | Sermo de purgatorio | 2234 | |
| 40 | De diebus aegyptiacis (Fragment) | De diebus Aegyptiacis (Fragment) | De diebus aegyptiacis | 2224 |
| 41 | De arte praesaga (Fragment) | De arte praesaga (Fragment) | De arte praesaga | 1720 |
Gruppe II: Bibelauslegungen
1. Alttestamentliche Kommentare
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 84, 85 | Auslegung des Psalters Davids (quantitativ größtes Werk Hohenheims überhaupt) | Psalmenkommentar | Auslegung des dritten Teils des Psalters Davids Auslegung der Psalmen des letzten Viertels Auslegung des 91. Psalms |
2310; 2311; 2312 |
| 81 | Auslegung über die Zehn Gebote Gottes | Auslegung über die Zehn Gebote Gottes | Auslegung über die Zehn Gebote Gottes | 2307 |
| 83 | Fragmentarische Entwürfe zu den Zehn Geboten (Lamentationes in praecepta) | Lamentationes in praecepta | 2309 | |
| 88 | Explicatio in Danielem prophetam | Danielkommentar | Auslegung über den Propheten Daniel | 2314 |
| 87 | Jesajakommentar | In Esaiam prophetam maximum philosophia | 2313 |
2. Evangelienkommentare
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 64 | Vorrede über die vier Evangelien | Vorrede über die vier Evangelisten | Vorrede über die vier Evangelien | 2250 |
| 65 | Auslegung über das Evangelium Matthaei | |||
| 1. Matthäus-Kommentar | ||||
| 2. Matthäus-Kommentar | ||||
| 3. Matthäus-Kommentar | ||||
| 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 74 | Verschiedene weitere Matthaeus-Kommentare und Fragmente zu Matthaeus und Marcus | |||
| Frühe Entwürfe zum Matthäus-Kommentar (drei Teile: a. Auslegung der fünf ersten Kapitel Matthaei; b. Widmungsbrief an Luther, Pomeranus und Melanchthon; c. Anhang zur Auslegung der fünf ersten Kapitel Matthaei) | Auslegung über Mt 1-5 Brief an Luther, Melanchthon und Bugenhagen |
2251; 2246 | ||
| Spätere Entwürfe zum Matthäus-Kommentar (Evangelium secundum Matthaeum) | ||||
| Versprengte Entwürfe zum Matthäus-Kommentar | ||||
| 77 | Johannes-Kommentar | Vorrede über den Johannesbrief | 2303 | |
| 75 | Paraphrasis in parabolas Christi | Paraphrasis in parabolas Christi | 2301 | |
| 73 | Cum natus esset | Cum natus esset | 2259 | |
| 103 | Auslegung Johannis 1: In principio | Auslegung des Evangelium Johannis am Ersten | 2274 |
3. Kommentare zu den neutestamentlichen Briefen
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 76 | Petrusbrief | Petrusbrief-Kommentar | Auslegung über 1 Petr 1 | 2302 |
| 78 | Vorrede über Jacobus und Judas | Vorrede über Jacobus und Judas | Vorrede über Jacobus und Judas | 2304 |
| 79 | Judaskommentare | 1. Judabrief-Kommentar (Epistolae Iudae apostoli textus) | Auslegung über die Epistel Jacobi | 2305 |
| 80 | 2. Judabrief-Kommentar (Auslegung der Epistel Iudae apostoli) | Auslegung über die Epistel Judae Apostoli | 2306 | |
| 77 | Johannesbrief | Johannesbrief-Kommentar | Vorrede über den Johannesbrief | 2303 |
Gruppe III: Abendmahlsschriften
1. An Clemens VII.
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 90 | De coena Domini ad Clementem VII | De coena domini ad Clementem Septimum | De coena Domini ad Clementem VII | 2260 |
2. Bibelauslegungen zum Abendmahl
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 91 | De coena Domini prologus et initium. De limbo aeterno perpetuoque homine | De coena domini prologus et initium (De limbo aeterno perpetuoque homine) | Philosophia de limbo aeterno (De coena Domini prologus et initium) | 2261 |
| 108 | De coena Domini ex Psalterio | De coena domini ex psalterio | De coena Domini ex Psalterio | 2279 |
| 98 | Verschiedene Erklärungen zum Abendmahl an Hand der Evangelien und paulinischer Briefe | De coena domini ex cap. I., III., IV. Johannis | De coena Domini ex cap. 1. 3. 4. Johannis | 2268 |
| 97 | De coena domini ex cap. VI. Johannis | De coena Domini ex cap. 6 Johannis | 2267 | |
| 99 | De coena domini ex auctoribus ceteris evangelii | De coena Domini ex caeteris Evangelii auctoribus | 2269 | |
| 100 | De coena domini ex auctoribus ceteris evangelii (Fragmentum alterius tractatus) | Alterius tractatus de coena Domini ex caeteris Evangelii auctoribus | 2270 | |
| 104 | Scholia über das Vaterunser | Scholia über das Vater unser | 2275 | |
| 95 | Ex Paulo quae ad secundam generationem et secundum Adamum attinet | Ex Paulo, I. Cor., quae ad secundam regenerationem et secundum Adamum attinent | Ex divo Paulo, quae ad secundam regenerationem et Adamum secundum attinent | 2265 |
| 101 | Quae ex Sancto Paulo de coena domini ad Galatas, Ephesios, Philippenses, Thessalonicenses, Timotheum, Titum | Quae ex S. Paulo de coena domini ad Galatas, Ephesios, Philippenses, Timotheum et Titum | 2271 | |
| 96 | Interpretationes ex Paulo (Fragment) | Interpretationes ex Paulo (Fragment) | Interpretationes ex Paulo | 2266 |
| 102 | De coena domini ex Sancti Johannis epistola et Sancti Petri | De coena Domini ex S. Johannis epistola et ex S. Petro | 2272 | |
| 116 | Beschluß übers Nachtmahl | Beschluß übers Nachtmahl | Beschluss übers Nachtmahl | 2287 |
3. Einzelschriften zum Abendmahl
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 93 | Coenae Domini declaratio | Coenae domini declaratio | Coenae Domini nostri Jesu Christi declaratio | 2263 |
| 92 | Quod sanguis et caro Christi sit in pane et vino | Quod sanguis et caro sit in pane et vino | Quod sanguis et caro Christi sit in pane et vino | 2262 |
| 94 | Von der Wiedergeburt des Menschen | Von der Wiedergeburt des Menschen | Von der Wiedergeburt des Menschen | 2264 |
| 109 | Vom Nachtmahl aus dem natürlichen Licht | Vom Nachtmahl aus dem natürlichen Licht | Vom Nachtmahl aus dem natürlichen Licht | 2280 |
| De coena domini ex lumine naturae | ||||
| 111 | Von den Miraculn und Zeichen des Brodes und Weines | Von den Miraculn und Zeichen des Brotes und Weines | Von den Mirakeln und Zeichen des Brots und Weins Christi | 2282 |
| 112 | Aliud fragmentum de miraculis vini et panis Christi | De miraculis vini et panis Christi | 2283 | |
| 113 | Liber de usu coenae Domini | De usu coenae domini | De usu coenae Domini | 2284 |
| 114 | Modus Missae (Summa Dei sacramentorum) | Modus missae (Summa dei sacramentorum) | Modus missae, summa Dei sacramentorum | 2285 |
| 115 | Von der Messe | Von der Messe | Von der Messe | 2286 |
| 117 | De sacramento corporis Christi, einzunehmen zur Seligkeit | De sacramento corporis Christi, einzunehmen zur Seligkeit | Vom Sacrament corporis Christi einzunehmen zu der Seligkeit | 2288 |
| 118 | De sacramento corporis Christi | De sacramento corporis Christi | De sacramento corporis Christi | 2289 |
Gruppe IV: Sermones
1. An Clemens VII.
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 45 | Sermo der Erkenntnis ad Clementem VII | Sermones der Erkanntnus ad Clementem Septimum | Sermones der Erkenntnis ad Clementem VII (Das Buch der Erkenntnis) | 2229 |
2. Sermonzyklen
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 58 | Sermones in similitudines evangeliorum | Sermones in similitudines evangeliorum | 2242 | |
| 75 | Alia paraphrasis in parabolas Christi (14 parabol durch den evangelisten Matthaeum beschrieben) | Paraphrasis in parabolas Christi | 2301 | |
| 49 | Sermo de purgatorio | Sermo de purgatorio | 2234 | |
| 60 | Sermo de miraculis Christi super obsessos | Sermones de miraculis Christi super obsessos | Sermones de miraculis Christi super obsessos | 2244 |
| 59 | Sermo de miraculis Christi super infirmos | Sermones de miraculis Christi super infirmos | Sermones de miraculis Christi super infirmos | 2243 |
| 46 | Sermo de Antichristo | Sermones de antichristo | Sermones de Antichristo | 2230 |
| 47 | Sermo in incantatores | Sermones in incantatores | Sermones in incantatores | 2231 |
| 48 | Sermo in pseudodoctores | Sermones in pseudodoctores | Sermones in pseudodoctores | 2232 |
3. Einzelsermone
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 54 | Sermo “Date Caesari quae sunt Caesaris” | Sermo “Date Caesari quae sunt Caesaris” | Sermo "Date Caesari quae sunt Caesaris" | 2238 |
| 42 | Sermo de Sancta Trinitate | Sermo de sancta Trinitate | 2226 | |
| 43 | Sermo de partu Virginis | Sermo de partu Virginis | 2227 | |
| 44 | Sermo de passioni Domini | Sermo de passione Domini | 2228 | |
| 55 | Sermo super verbum Domini “Compelle intrare” | Sermo “Compelle intrare” | Sermo super verbum Domini "Compelle intrare" | 2239 |
| 56 | Sermo “Novum mandatum do vobis” | Sermo “Novum mandatum do vobis” | Sermo "Novum mandatum do vobis" | 2240 |
| 57 | Sermo “Dilige dominum deum tuum et proximum sicut teipsum” | Sermo “Dilige dominum tuum et proximum sicut teipsum” | Sermo "Dilige Dominum Deum tuum et proximum sicut teipsum" | 2241 |
| 51 | Sermo “Ob der weltlich Gewalt über das Blut zu richten hab” | Sermo, ob der weltlich Gewalt über das Blut zu richten hab und ob der Glaub zu strafen sei | Sermo "Ob der weltlich Gewalt über das Blut zu richten habe" | 2235 |
| 52 | Sermo “Ob der Glaube zu strafen sei” | Sermo "Ob der Glaube zu strafen sei" | 2236 | |
| 53 | Sermo von denen, die aus dem Kloster laufen | Sermo von denen, die aus dem Kloster laufen | Sermo "Von denen, die aus dem Kloster laufen" | 2237 |
Gruppe V: Marienschriften
| Sudhoff | 1954 | 1959 | Theatrum | ID |
|---|---|---|---|---|
| 120 | Libellus de Virgine sancta theotoca: Das Buch von der Jungfrauen, aus der Gott geboren ist | De virgine sancta theotoca | De virgine sancta theotoca | 2291 |
| 126 | Vorred in das Salve Regina. Von der Geburt Mariae und Christi | Von der Geburt Mariae und Christi | Vorrede in das Salve Regina | 2296 |
| De partu virginis | Sermo de partu Virginis | 2227 | ||
| 105 | Auslegung über das “Ave Maria” | Auslegung über das Ave Maria | 2276 | |
| 106 | Auslegung über das “Magnificat” | Auslegung über das Magnificat | 2277 | |
| 107 | Auslegung über das “Nunc dimittis” | Auslegung über das Nunc dimittis | 2278 | |
| 125 | Vorrede in das “Salve regina” | Vorrede in das Salve Regina | 2296 | |
| Super “Salve regina” explicatio (nur lateinisch, Echtheit noch eingehender zu prüfen) | ||||
| 124 | De invocatione Mariae | De invocatione Mariae | De invocatione beatae Mariae virginis | 2295 |
| 122 | Maria ist aus Anna geboren, aber aus Joachim nicht | Maria ist aus Anna geboren | 2293 | |
| 123 | Es wird gefragt, ob auch Maria sei in Sünden empfangen und geboren | Es wird gefragt, ob auch Maria | 2294 | |
| 128 | De dignitate sanctae Mariae (nur lateinisch, Echtheit noch eingehender zu prüfen) | De dignitate Mariae | 2298 |