Text.BP190.F5r/Text
[p. 73 [89]] Bernardvs G. Penotvs Londrada a portu sanctæ Mariæ Aquitanus, doctissimo viro Iohanni Aquillæ Saxoni, Ethnicorum malleo. S[alutem] P[lurimam] D[icit].
Non solùm hoc nostros seculo (amice Iohannes) verùm etiam priscis temporibus inter doctos prouerbium hoc locum habuit, Admirationis matrem ignorantiam esse. Quis hoc tempore non miraretur, homines omnium bonarum disciplinarum prorsus imperitos, viris doctißimis tum Latinæ, tum Græcæ linguæ peritißimis anteferri? & à Regibus, & à principibus excipi, donísque amplißimis donari? viros autem ornatißimos omniúmque linguarum peritissimos reijci, & contemni? Tu qui iudicio eruditionéque polles, omne donum perfectum descendens à Patre luminum esse respondebis. Hos itaque nouißimis his temporibus idiotas, & empyricos excitat Deus, vt quilibet medicus ipsa medicamenta manu sua propria rectè paret, & parata acri iudicio proprijs morbis applicet, vt [p. 74 [90]] Semen morbi radicitus euellatur, & non imperito coquo committat. Hinc theoricam & practicam, & rationem & opus oportet concurrere. Nam iudicium sine practica est sterile. Pars illorum maxima respondebit vestras operationes, præparationésque ignoramus quas durum laborem habent. Nos iam senes, & doctores tyrones & discipuli fieri nolumus. Responsio hæc si locum haberet, Iudæus, Papa, Turca quoque suas superstitiones mutare nollent, quas tamen à sacris literis esse alienas non ignoramus. Nos verò satis indies probamus calcinando, sublimando, soluendo, putrefaciendo, distillando, congelando & fixando per hanc artem alchimiæ laudatißimam, purm ab impuro, corruptibile ab incorruptibili discerni, virosum ac lethale in salubre, & syncerum mutari posse. Et (vt ait Paracelsus) circa hanc artem debemus primo aduertere à Deo omnia creata esse. Nam ex nihilo aliquid creauit. Illud aliquid est semen omnium, illud semen, finem imponit rei ad quam destinatum est: omnia tamen ita creata sunt, vt ad nostras manus perueniant, & in nostra potestate esse incipiant: ita tamen vt non perfecta sed perficienda, non vt absoluta, sed absoluenda. Prima in illis materia perfecta est quidem, media autem & vltima perficienda restant. Exemplum, ferrum Deus creauit, terram, argillam, non qualia esse debent, nam argilla crescit, non tamen vt ollæ, & alia [p. 75 [91]] vasa fictilia. Sic ferrum in rudi materia iacens creauit rudéque nobis tradidit, ideo elaborandum est, vt ex eo calceos equis paremus, falces, lanceas faciamus. Sic quoque medicina sese habet: est enim & illa adeò creata. Sed non postea vt planè absoluta sit, sed sub terra adhuc occultata, non ab impuriore materia purgata, & quod restat in ea perficiendum, vulcano, id est medico committitur purgandum. Herbas, arbores, gemmas, ferrum, & omne id quod oculis cernitur, medicina recta non est, sed est rudis & immunda, in qua adhuc pars impurior occultatur. Alkimia ergo, medicinam purgare, dissoluere, & heterogenea ab homogeneis separare docet. Aliter putrida putridis, corruptibilia corruptibilibus miscentur, & in vnum conspirant effectum. Ita vt ex vno morbo plures oriantur. In summa, quilibet id non amat cuius cognitionem non habet. Sed etiam fugit, contemnit, nec discendum putat. Corpus solum modo externum curat, ménsque suum Deum colit. Quanto autem scientia ac cognitio alicuius rei plus crescit, eò magis amor eius augetur. Omnia enim in cognitione iusta, sita sunt omnia, ex ea manant omnésque boni fructus ad cognitionem redeunt: cognitio quoque fidem dat. Qui Deum cognouit fidere ei statim incipit. Nam qualis cuiusquæ fides est talis etiam cognitio: & econtra qui aliter operatur circa naturam, facit [p. 76 [92]] quemadmodum pictor imaginem pingens in qua vita, & vis nulla inest. Quare Empyrici (quos ita vocatis) exurgent vobis experctantibus ægritudines morborum, curas vobis impossibiles, & arripient, & sanabunt. Et vos vnà cum vestris consultationibus ratiocinationibúsque ludibrio, & risui trademini, sictur nuper B. in Germania accidit de quadam nobili celebríque muliere, quæ matricis dolore cruciabatur, quidem calculum, & lapidem esse dicebat: sed præteriens Empyricus calculum, & lapidem non esse contendebat. Quamobrem pro matrice remedium parare iussit: quo facto, statim liberata est. O qualis rumor ab illo exortus est, alios ad rumores concitans! (dicens) maritus eius nos ita contemnit, qui Empyricum hominem potius quàm nos consulit? Alij illo sapientiores parui eum fecerunt, qui illum Empyricum, hominis imperitissimi opera singulis horis vti sciebant: Vide (mi Aquilla) quanta inuidia ducti hostes, veritatem opprimere conantur: tandem velint nolint fateri cogentur quod negari non potest. Mihi obijcere posses, Qui totum dicit, nihil excludit. Quoniam plurimi sunt egregij laureati, viri magistri & medicinæ professores, qui hanc artem minimè abnegant. In quorum numero sunt amplißimi domini doctores viri præstantißimi, Petrus Seuerinus Danus, qui mira de spagyrica hac arte scripsit. Egregius [p. 77 [93]] piusque vir Michael Neander Humanus, professor. Theodorus Zuingerus Basiliensis, in hac arte versatissimus. Necnon Theodorus Birckmannus Coloniensis medicus, qui opere & ore quotidie maximo his in rebus iudicio pollet, silentio numquam relinquam. Inuoluetur nobilis ille Gallus vtriusque medicinæ eruditissimus D[ominus] D[octor] Rochefort, & Liebaud Lutetiæ medicus, nónne eius opera exstant? Illis ergo tantum dictum sit qui hanc artem laudatissimam, cane peius, & angue odio prosequuntur. Interea intui gratiam hæc abdita tria particularia in publicum edenda censui, quæ & qualia sint, res ipsa indicabit breui tempore, Deo volenta maiora daturus. Vale Geneuæ, Augusti 15. anno 1581.
