Theological Works of Paracelsus

From Theatrum Paracelsicum

Sudhoff's List in Paracelsus-Handschriften, section III

Philosophiae Magnae pars altera: De Vita beata (und Verwandtes)

Number Text
1 Liber Prologi in vitam beatam
2 Liber de summo et aeterno bono
3 Liber de felici libertate
4 Liber de honestis utriusque divitiis
5 Liber de officiis, beneficiis et stipendiis
6 Liber de ordine doni
6a Von Kauffleuten
6b Liber de votis alienis
7 Liber de religione perpetua
8 De ecclesiis veteris et novi testamenti
9 Liber de re templi ecclesiastica
10 Liber de potentia gratiae Die
11 De thoro legitimo
12 Liber de thoro, vidua et virgine
13 Liber de nupta, de alienis rebus non concupiscendis
14 Von der Ehe Ordnung und Eigenschaft
14a Sermo von der Ehe, gesetzt auf das Wort Gottes: qui potest capere capiat
14b Sermo von der Ehe der Priester, gesetzt auf das Wort Mt 19
14c Die Gefährlichkeit aus dem Ehestand sind die
15 Liber de Martyrio Christi et nostris deliciis
16 Liber de remissione peccatorum
16a De Sanctorum auctoritate, beneficiis, signis et blasphemiis
16b (De Vindictis et plagis sanctorum)
17 Liber de venerandis sanctis
17a De Sanctis
17b Der Heiligen Feier
17c Auslegung des 149. Psalms
17d Auslegung des 150. Psalms
18 Liber de resurrectione et corporum glorificatione
19 De resurrectione mortuorum
20 De Magnificis et superbis
21 Liber/Libellus de sursum corda
22 De sensu et instrumenta
23 De tempore laboris et requiei
24 De virtute humana
25 De praedestinatione et libera voluntate
26 De decem virginibus, ex cap. XXV Matthaei
27 De generatione et corruptione regnorum
28 De confessione et poenitentia et remissione regnorum
29 Liber de poenitentiis
30 Vom Fasten und Kasteien
31 Liber de iustitia
32 De baptismate, Vom Tauf der Christen
33 Baptismus, de baptismo
34 Libellus de baptismate christiano
35 Liber de imaginibus idolatriae
36 De septem punctis idolatriae christianae
37 Liber de sancta Trinitate
38 De secretis secretorum theologiae / Prologus totius christianae vitae
39 De genealogia Christi, 9 Bücher
40 Fragment de diebus aegyptiacis
41 Fragment de arte praesaga

Sermones

Number Text
42 Sermo de sancta trinitate
43 Sermo de partu virginis
44 Sermo de passione domini
45 Sermones II ad Clementem VII et chorum cardinalium / Sermones der Erkanntnus / Das Buch der Erkanntnus
46 Sermones de Antichristo (III)
47 Sermones in incantatores (V)
48 Sermones in pseudodoctores (IV)
49 Sermo de purgatorio
51 Sermo von der Ehe Gesetz und Sermo von der Ehe der Priester
52 Sermo, ob der Glaube zu strafen sei
53 Von denen, die aus dem Kloster laufen
54 Sermo "Date Caesari quae sunt Caesaris et deo quae sunt die"
55 Sermo super verbum domini "Compelle intrare"
56 Sermo "Novum mandatum do vobis"
57 Sermo "Dilige dominum deum tuum et proximum sicut te ipsum"
58 (21) Sermones in similitudines evangeliorum
59 (17) Sermones de miraculis Christi super infirmos
60 (11) Sermones de miraculis Christi super obsessos
61 Was besessen sei oder heisst
62 Schreiben an einen Gelehrten, von Grund des alten und neuen Testaments und unserer Seligkeit
63 Brief an Luther, Pomeranus und Melanchthon

Bibelkommentare

Neues Testament

Number Text
64 Vorrede/Prologus über die vier Evangelisten
65 Auslegung der fünf ersten Kapitel Matthaei
66 Die (erste) Auslegung über den Evangelisten Sankt Matthaeum (Mt 1-28)
67 Die ander Auslegung über den Evangelisten Mattheum (Mt 3-25)
68 (Dritte) Auslegung über den Evangelisten Mattheum (Mt 1-26)
69 (4) Evangelium secundum Matthaeum ("Ex principio")
70 Fragmente zu einem 5. Matthäuskommentar (Mt 6-23)
71 Fragmenta super Matthaeum et Marcum
72 Aliud Fragmentum super Matthaeum
73 Sermo super verbum "Cum natus esset" (Mt 2)
74 Explicatio orationis dominicae (Mt 6)
75 Paraphrasis in parabolas Christi
76 Fragment eines Kommentars zum 1. Petrusbriefe
77 Vorrede in die Episteln Johannis, Beati Johannis theologi epistola catholica
78 Vorrede/Beschluss über Jakobi und Judae Epistel
79 Epistola Judae Apostoli textus
80 Auslegung der Epistel Judae Apostoli

Altes Testament

Number Text
81 Auslegung über die zehn Gebote Gottes
82 Liber primus expositionum decem praeceptorum
83 Lamentationes in praecepta
84 Auslegung des dritten Theils des Psalters Davids (Ps 76-109)
85 Auslegung der Psalmen des letzten Viertels (Ps 110-150)
86 (Eine andere) Auslegung des 91. Psalms
87 In Esaiam prophetam maximum philosophia
88 Explicatio in Danielem prophetam, Liber quartus

Abendmahlschriften

Number Text
90 De coena domini libri VII ad Clementem VII papam
91 Philosophiae Liber primus de limbo aeterno / Prologus et initium voluminis limbi aeterni
92 Quod sanguis et caro Christi sit in pane et vino
93 Coenae Domini nostri Jesu Christi declaratio
94 Von der Wiedergeburt des Menschen
95 Ex divo Paulo 1. Cor. 15
96 Interpretationes ex Paulo
97 De coena domini ex cap. VI Johannis
98 De coena domini ex cap. 1. 3. 4. Johannis evangelistae
99 De coena domini ex caeteris evangelii auctoritatibus, 2 Theile
100 Fragmentum alterius tractatus de coena domini ex auctoribus caeteris evangelii
101 Quae ex S. Paulo de coena domini ad Galatas, Ephesios, Philippenses, Timotheum et Titum
102 De coena domini ex S. Johannis epistola et S. Petri
103 Auslegung des Evangelium Johannis am Ersten
104 Super Pater noster explanatio de coena domini
105 Ein Auslegung über das Ave Maria
106 Auslegung des Magnificat
107 Auslegung über das Nunc dimittis
108 Ex psalterio declaratio coenae domini
109 Vom Nachtmahl aus dem natürlichen Licht
110 Naturalis interpretatio coenae dominicae
111 Liber von den Mirakeln und Zeichen des Brods und Weins Christi
112 Aliud Fragmentum de miraculis vini et panis Christi
113 Liber de usu coenae domini
114 Modus missae sumendi sacramentum
115 Von der Messe
116 Conclusio, Beschluss übers Nachtmahl
117 Das Libell de sacramento corporis Christi einzunehmen
118 Ein Fragment de sacramento corporis Christi
119 Arcanum arcanorum sive contemplatio lapsus et restaurationis Adae

Marienschriften

Number Text
120 Libellus de virgine sancta theotoca, das Buch der Jungfrauen, aus der Gott geboren ist
121 Von der Geburt Mariä und Christi
122 Maria ist aus Anna geboren, aber aus Joachim nicht
123 Es wird gefragt, ob auch Maria sei in Sünden empfangen und geboren
124 De invocatione beatae Mariae virginis
125 Vorrede über das Salve Regina
126 Super Salve regina mater misericordiae explicatio
127 Declaratio Spiritus sanctus superveniet in te
128 De dignitate sanctae Mariae
129 Speculum sive lumen naturale
130 Extractus ex Theophrastiae cabalisticae isagoge
131 Der ander Theil vom höchsten Gut und seeligen heiligen Leben
132 Summum bonum sive vita sancta et beata … super Sursum corda


Sudhoff's and Matthießen's Edition

Volume 1: Philosophia Magna I

Number Sudhoff Text
I 1 Liber prologi in vitam beatam
II 7 De religione perpetua
III 2 De summo et aeterno bono
IV 10 De potentia et potentia gratia dei
V 3 De felici liberalitate
VI 15 De martyrio Christi et nostris deliciis
VII 16 De remissione peccatorum
VIII 5 De officiis, beneficiis et stipendiis
IX 4 De honestis utrisque divitiis
X 8 De ecclesiis veteris et novi testamenti
XI 18 De resurrectione et corporum glorificatione
XII 32 Vom Tauf der Christen

Goldammer's Edition

Volume 1: Allgemeines zum "Seeligen Leben". Gott, Christus, Kirche (not published)

Number Sudhoff Text

Volume 2: Ethische, soziale und politische Schriften. Schriften über Ehe, Taufe, Buße und Beichte

Number Sudhoff Text
I 3 De felici liberalitate
II 4 De honestis utrisque divitiis
III 6 De ordine doni
IV 23 De tempore laboris et requiei
V 22 De sensu et instrumentis
VI 24 De virtute humana
VII 25 De praedestinatione et libera voluntate
VIII 26 De decem virginibus
IX 20 De magnificis et superbis
X 27 De generatione et destructione regnorum
XI 31 De iustitia
XII 11 De thoro legitimo
XIII 14 Von der Ehe Ordnung und Eigenschaft
XIV 14a, 14b Sermones von der Ehe
XV 12 De thoro, vidua et virgine
XVI 13 De nupta, de alienis rebus non concupiscendis
XVII 32 Vom tauf der Christen
XVIII 34 Libellus de baptismate christiano
XIX 28 De confessione, poenitentia et remissione peccatorum
XX 29 De poenitentiis
XXI 30 Von Fasten und Casteyen

Volume 3: Dogmatische und polemische Einzelschriften

Number Sudhoff Text
I 36 De septem punctis idolatriae christianae
II 39 De genealogia Christi
III 38 De secretis secretorum theologiae
IV 37 Liber de Sancta Trinitate
V 42 Sermo de Sancta Trinitate
VI 35 Liber de imaginibus idolatriae
VII 49 Sermo de purgatorio
VIII 40, 41 Fragmenta quaedam

Volume 4: Auslegung des Psalters Davids, Teil I

Number Sudhoff Text
84 Auslegung des dritten Teils des Psalters Davids. Kommentar zu den Psalmen 75 (76) bis 102 (103)

Volume 5: Auslegung des Psalters Davids, Teil II

Number Sudhoff Text
84 Rest der Auslegung des dritten Teils des Psalters Davids. Kommentar zu den Psalmen 103 (104) bis 108 (109)
85 Auslegung des Psalmen des letzten Vierteils nach Brauch Davids, des Propheten. Kommentar zu den Psalmen 109 (110) bis 117 (118)

Volume 6 Auslegung des Psalters Davids, Teil III:

Number Sudhoff Text
85 Auslegung der Psalmen 118 (119) bis 132 (133), 1 und 137 (138)

Volume 7: Auslegung des Psalters Davids, Teil IV

Number Sudhoff Text
85 Die Auslegung des Psalters Davids, des vierten Teils die viert distincto. Kommentar zu den Psalmen 138 (139) bis 150
81 Auslegung über die zehen gebott gottes
83 Fragmentarische Entwürfe zu den Zehn Geboten (Lamentationes in praecepta)
87 In Esaiam prophetam maximum philosophia
88 Explicatio in Danielem prophetam

Supplement: Kurzfassungen

Number Sudhoff Text
1 ad 1 Prologus in vitam beatam
2 ad 2 De summo et aeterno bono
3 ad 8 De ecclesiss veteris et novi testamenti
4 ad 9 De re templi ecclesiastica
5 ad 5 De officiis, beneficiis et stipendiis
6 ad 15 De martyrio Christi et nostris deliciis
7 ad 16 De remissione peccatorum
8 ad 17 De venerandis sanctis
9 ad 18, ad 19 De resurrectione et glorificatione corporum & De resurrectione mortuorum
10 ad 3 De felici liberalitate
11 ad 4 De honestis utrisque divitiis
12 ad 13 De nupta, de alienis rebus non concupiscendis
13 ad 32 Vom Tauf der Christem
14 ad 28 De confessione, poenitentia et remissione
15 ad 45 Sermones der Erkanntnus ad Clementem VII
16 ad 54 Sermo 'Date Caesari, quae sunt Caesaris'
17 Anhang: Die angeblich Paracelsische 'Kurze Auslegung der zehn Gebote Gottes'

Gantenbein's New Paracelsus Edition (NPE)

Volume 1: Vita beata

A. Liber de vita beata

Number Sudhoff Text
A1 38 Prologus totus operis christianae vitae
A2 1 Liber prologi in vitam beatam
A3 2 De summo et aeterno bono
A4 3 Liber de felici liberalitate
A5 4 Liber de honestis utrisque divitiis
A6 24 Liber de virtute humana
A7 5 Liber de officiis, beneficiis et stipendiis
A8 6 Liber de ordine doni
A9 23 Ex libro de tempore laboris et requiei
A10 13 Liber de nupta, de alienis rebus non concupiscendis
A11 20 Ex libro de magnificis et superbis
A12 7 Liber de religione perpetua
A13 8 De ecclesiis veteris et novi testamenti
A14 9 Liber de re templi ecclesiastica
A15 10 Liber de potentia et potentia gratiae Dei
A16 15 Liber de martyrio Christi
A17 16 Liber de remissione peccatorum
A18 17 Liber de venerandis sanctis
A19 18 Liber de resurrectione et corporum glorificatione
A20 21 Liber de sursum corda

B. Fünf Traktate zur Seligkeit

Number Sudhoff Text
B1 29 Liber de poenitentiis
B2 34 Libellus de baptismate christiano
B3 Liber de sacramento corporis Christi
B4 31 Liber de iustitia
B5 35 Liber de imaginibus idolatriae

C. Weiteres zur Heiligenverehrung

Number Sudhoff Text
C1 Auslegung des 149. Psalms
C2 Auslegung des 150. Psalms
C3 De sanctis

Volume 2: Salzburg Reformation Writings

A. The Writings on the Virgin Mary

Number Sudhoff Text
A1 120 Das Buch von der Jungfrauen Maria (15 Aug. 1524)
A2 121 De virgine sancta theotoca
A3 122 Maria ist aus Anna geboren, aber aus Joachim nicht
A4 De Salve regina, Regina coeli et Magnificat
A5 124 De invocatione beatae Mariae virginis
A6 105 Auslegung über das Ave Maria
A7 106 Auslegung über das Magnificat
A8 107 Auslegung über das Nunc dimittis
A9 126 Super Salve regina explicatio
A10 128 De dignitate sanctae Mariae

B. Liber de sancta trinitate

Number Sudhoff Text
B 37 Liber de sancta trinitate (8 Sept. 1524)

C. De genealogia Christi and fragments thereof

Number Sudhoff Text
C1 39 De genealogia Christi
C2 121 Von der geburt Mariae und Christi

D. Early Sermons

Number Sudhoff Text
D1 42 Sermo de sancta trinitate
D2 43 Sermo de partu virginis
D3 44 Sermo de passione domini
D4 49 Sermo de purgatorio

E. De septem punctis idolatriae christianae

Number Sudhoff Text
E 36 De septem punctis idolatriae christianae (14 Nov. 1524)

F. The Letter to the Wittenberg Reformers with Addendum

Number Sudhoff Text
F1 63 The Letter to Luther, Melanchthon and Bugenhagen
F2 65 The Commentary to the First Five Chapters of Matthew

Volume 3: Matthew Commentaries 1

Number Sudhoff Text
A 64 Vorrede (Prologus) über die vier Evangelisten (1532)
B 66 Die (erste) Auslegung über den Evangelisten Sankt Matthaeum
C 67 Die ander Auslegung über den Evangelisten Mattheum
D 68 (Dritte) Auslegung über den Evangelisten Mattheum

Volume 4: Matthew Commentaries 2

A. (Vierte Auslegung) Evangelium secundum Matthaeum

Number Sudhoff Text
A 69 (Vierte Auslegung) Evangelium secundum Matthaeum ("Ex principio")

B. Fragments of a Fifth Commentary on Matthew

Number Sudhoff Text
B 70 Fragments of a Fifth Commentary on Matthew (chapters 6-23)

C. Further Fragments on the Gospels

Number Sudhoff Text
C1 71 Fragmenta super Mattheum et Marcum
C2 72 Aliud fragmentum super Matthaeum
C3 73 Sermo super verbum "Cum natus esset" (Matth. 2)
C4 103 Auslegung des Evangelium Johannis am Ersten, In Principio

D. Commentaries on the Lord's Prayer

Number Sudhoff Text
D1 74 Explicatio orationis dominicae
D2 104 Scolia über das Vaterunser

E. Vom Grund des Alten und des Neuen Testaments

Number Sudhoff Text
E Vom Grund des Alten und des Neuen Testaments

F. Commentaries on New Testament Epistles

Number Sudhoff Text
F1 76 Fragment eines Kommentars zum 1. Petrusbrief
F2 77 Vorrede in die Episteln Johannis
F3 78 Vorrede (al. Beschluss) über Jakobi und Judae Epistel
F4 79 Epistolae Judae Apostoli textus
F5 80 Auslegung der Epistel Judae Apostoli

Volume 5: Abendmahlsschriften

A. De coena domini libri VII ad Clementem VII papam (1530)

Number Sudhoff Text
A 90 De coena domini libri VII ad Clementem VII papam (1530)

B. Coena domini nostri Jesu Christi declaratio

Number Sudhoff Text
B 93 Coena domini nostri Jesu Christi declaratio

C. Philosophia de limbo aeterno (1533)

Number Sudhoff Text
C1 91 Prologus et initium voluminis limbi aeterni
C2 92 Quod sanguis et caro Christi sit in pane et vino
C3 95 Ex divo Paulo 1. Cor. 15, quae ad secundam generationem et secundum Adamum attinet
C4 97 De coena domini ex cap. VI. Johannis
C5 98 De coena domini ex cap. 1. 3. 4. Johannis evangelistae
C6.1 99 De coena domini ex ceteris evangelii auctoribus, part 1
C6.2 99 De coena domini ex ceteris evangelii auctoribus, part 2
C7 101 Quae ex S. Paulo de coena domini ad Galatos, Ephesios, Philippenses, Timotheum et Titum
C8 102 De coena domini ex epistola S. Johannis et beati Petri
C9 108 Ex psalterio declaratio coenae domini
C10 110 Naturalis interpretatio coenae dominicae
C11 111 Liber von den Mirakeln und Zeichen des Brods und Weins Christi
C12 113 Liber de usu coenae domini
C13 114 Modus missae
C14 116 Conclusio, Beschluss übers Nachtmahl (1533)

D. Fragments on the Eucharist

Number Sudhoff Text
D1 Interpretationes ex Paulo
D2 100 Fragmentum alterius tractatus de coena domini ex auctoribus caeteris evangelii
D3 109 Vom Nachtmahl aus dem natürlichen Licht
D4 118 Ein Fragment de sacramento corporis Christi
D5 112 Aliud fragmentum de miraculis vini et panis Christi


Volume 6: Sermones

A. Sermons on the Gospel Parables

Number Sudhoff Text
A1 58 Sermones in similitudines evangeliorum
A2 75 Paraphrasis in parabolas Christ

B. Late Sermon Cycles (1540)

Number Sudhoff Text
B1 46 Sermones de Antichristo
B2 47 Sermones in incantatores
B3 48 Sermones in pseudodoctores

C. Sermon Cycles on the Gospel Miracles

Number Sudhoff Text
C1 59 Sermones de miraculis Christi super infirmos
C2 60 Sermones de miraculis Christi super obsessos

D. Individual Sermons

Number Sudhoff Text
D1 45 Sermones II ad Clementem VII et chorum cardinalium (Das Buch der Erkanntnus)
D2 Sermo ad filios
D3 54 Sermo "Date Caesari quae sunt Caesaris"
D4 55 Sermo super verbum domini "Compelle intrare"
D5 56 Sermo "Novum mandatum do vobis"
D6 57 Sermo "Dilige dominum deum tuum et proximum sicut te ipsum"
D7 51 Sermo ob der weltlich Gewalt über das Blut zu richten hab
D8 52 Sermo ob der Glaube zu strafen sei
D9 53 Sermo von denen, die aus dem Kloster laufen
D10 14a / 50 Sermo von der Ehe
D11 14b / 50 Sermo von der Ehe der Priester
D12 61 Was besessen sei oder heiss

Volume 7: Psalmenkommentar

Number Sudhoff Text
A 84 Auslegung des dritten teils des psalters Davids
B 85 Auslegung der psalmen des letzten vierteils nach brauch Davids des propheten (1530)

Volume 8: Philosophia Magna

A. Philosophia Magna

Number Sudhoff Text
A1 Fragmentum libri de sagis et earum operibus
A2 Fragmentum libri de daemoniacis et obsessis
A3 Liber de lunaticis
A4 De generatione stultorum liber
A5 Fragmentum libri de somnis et euntibus in somno
A6 Liber de sanguine ultra mortem
A7 Liber de nymphis, sylphis, pygmaeis et salamandris et de caeteribus spiritibus
A8 41 (?) Liber artis praesagae
A9 Liber de mala et bona fortuna
A10 De vera influentia rerum liber
A11 Liber de inventione artium
A12 6b Liber de votis alienis
A13 Liber de animabus hominum post mortem apparentibus
A14 Fragmentum libri de mumiae arcanis
A15 Fragmentum libri de virtute imaginativa
A16 Fragmentum libri de characteribus
A17 Liber de homunculis et monstris
A18 16a Liber de sanctorum auctoritate, beneficiis, signis et blasphemiis
A19 Liber de superstitionibus et ceremoniis
A20 Liber de natis animalibus ex sodomia

B. De occulta philosophia (possibly spurious)

Number Sudhoff Text
B De occulta philosophia (possibly spurious)