Difference between revisions of "Bibliographia Paracelsica/BP146"

From Theatrum Paracelsicum
 
(3 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{{BiblioPrint
{{BiblioPrint
| ID=BP146
| ID=BP146
| Biblio=Paracelsus:1500s:lat
| TitlePageImage=1
| Command={{{Command|}}}
| In={{{In|}}}
| SubItem={{{SubItem|}}}
| NotInSudhoff=
| NotInSudhoff=
| SudhoffBPnum=146
| SudhoffBPnum=146
Line 9: Line 14:
| Translator=Josquin Dalhem
| Translator=Josquin Dalhem
| Language=lat
| Language=lat
| ShortTitle=Chirurgia magna, Bd. 1
| TitleCite=Chirurgia magna, in duos tomos digesta. Tomus primus
| FullTitle=
| FullTitle=
| FullTitleAutopsy=
| FullTitleAutopsy=

Latest revision as of 21:46, 18 November 2023

BP146.jpg

BP146
Paracelsus: Chirurgia magna, in duos tomos digesta. Tomus primus, transl. by Josquin Dalhem. [Basel], no printer [Pietro Perna], 1573.
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica, 244-248, n° 146 (Google Books). — VD16 P 469. — USTC: 604887. —
2°. Signatures: )(6 A–S6 T4 V6 X8 = 132 fols. (264 pages).
[v], [7], 223, [28], [1 blank] pages. —
Main Language: Latin. —
Willer, Messkataloge: 1573 Autumn. —
Note:
Printer according to VD16
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica:
»Strassburg ist nur fingirter Verlagsort; thatsächlich ist das Buch bei Peter Perna in Basel erschienen.
  Durch den ganzen Band Marginalien und Zählung der (43) Zeilen.
  Das Ganze ist eine Uebersetzung der ersten Hälfte von Bodenstein’s „Opus Chyrurgicum“ (No. 62 u. s. w.) und zwar eine ziemlich gedankenlose; so ist z. B. S. 197 Zeile 11 der sinnlose Druckfehler „mores“ statt „humores“ anstandslos herübergenommen. Die Dalheim’sche Behauptung, dass er neben diesem (secundären) Drucke auch noch ein angebliches Originalmanuscript benutzt habe, verdient keinerlei Beachtung.«
Author: Paracelsus
Translator: Josquin Dalhem
Printer: [Pietro Perna]
Editions:
See also: BP146-147.
Digital copies (Google Books)
Google Books (8kjLFlyd9e4C)
Google Books (SxPk8gByVyoC)
Google Books (mtJSAAAAcAAJ)
Google Books (bxtlwox3vcYC)
Google Books (yRaxrxc7buMC)
Google Books (OyNLAAAAcAAJ)
Google Books (mtJSAAAAcAAJ)
Google Books (OyKwfULPuI0C)
Google Books (z1YbqLOwMrEC)
Google Books (rW9vcME2h1oC)



sig. )(1r
Title page

sig. )(1v
Blank page

sig. )(2r–)(3r [3 pages]
Dedication by Pietro Perna, addressed to Pierre de Grantrye; Latin
Not in Kühlmann/Telle, Corpus Paracelsisticum⇒ Full Text on Theatrum Paracelsicum
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica:
»Widmung an Petrus de Grantrye, Dominus in Besne, franz. Gesandten in der Schweiz (ad Alpinos Rhaetos Legatus) datirt „Basileae xiiii Cal. Sept. Anno 1573“ (vgl. No. 123). Er habe schon lange versprochen, in seinem Verlage („edito officinae nostrae Indice“) die Grosse Wundarznei Hohenheim’s lateinisch erscheinen zu lassen, welche auch von den Gegnern als trefflich anerkannt werde; von ihm (Perna) habe man dieselbe mit Recht verlangt „Primò quòd alijs forsan minus vtilibus eius authoris scriptis excudendis inuigilarem: dein quòd datam fidem tardius redimendo spes suas nimis diu morarer.“ Die lange Verzögerung werde nun „puriore (quam hucusque in Paracelsicis nonnullis scriptis habere licuit) translatione“ theilweise wieder wett gemacht. „Quanta etenim religione omnia Interpres hic noster reddiderit, ij iudicabunt, qui versionem hanc non cum Dornianis modo, sed cum ipsius etiam Oporini, quorundam Paracelsicorum scriptorum versionibus conferre voluerint“. Ueber die Geschichte dieser Uebersetzung berichtet Perna: „Jam biennium plus minus est, quòd Gerardus Spina [Dorn], homo ne quid peius dicam, spinosus et lubricae fidei operis conuersionem pactus, mox siue laboris magnitudine deterritus: siue alicunde pinguiorem mercedem sperans, astuse à contractu liberare coepit, namque nescio quibus argumentis librum sic suspectum nostratibus medicis reddidit, vt paucis post diebus ab ipso transferri, et à me excudi prohiberent censores. [Darum wohl auch der fingirte Verlagsort ‚Argentoratum‘ bei unserm etwas später fallenden Drucke!] Itaque praeter spem à coepto tum opere desistere coactus omnino intermissurus fueram, ni et bibliopolarum indesinentibus flagitionibus, et doctorum quorundum literis ... fatigatus, denuo animum induxissem consilium ineundi de excudendo libro et data fide liberanda, ea tamen moderatione, ne cuiusquam authoritati quidquam decederet. Mouebant me praeter cetera quoque Celsitudinis tuae literae, quibus admonebas et petebas, ne Dornio deesse vellem. Falso enim C. T. persuaserat, me negotium trahere“. Er habe daher alles aufgeboten, eine recht zuverlässige (quam purissimam) Uebersetzung der Grossen Wundarznei zu erlangen. „Quod dum molior commodum narratur mihi integrum opus Latinum à Josquino Dalhemio medico doctissimo asseruari, ab ipso in priuatorum hominum quorundam gratiam conuersum, quo cognito, nil prius habui, quam vt inspiciendi operis copia mihi fieret, quam vix summis precibus consecutus, talem cernebam esse, vt iam Dornianam versionem non desiderarem amplius, neque me poeniteret illam omisisse. Itaque hominem hortari ac rogare coepi, vt quem in paucorum gratiam laborem suscepisset, typis à me multiplicatum pluribus vtilem fieri pateretur, sed tantum abfuit, vt persuaderem, vt etiam ille affirmare non dubitaret, alio fine a se translationem factam non esse, quam vt Gallos duos iuuenes Paracelsicae medicinae studio insanientes, genuinis Paracelsicis deliramentis (vt ipse loquebatur) propositis ad dogmaticam medicinam reuocaret: quo responso ipse quidem videbatur sibi significasse mihi, frustra me publicationem expectare. Verùm ego contrà eodem argumento vsus (ad hominis ingenium me accomodans) ostendi, vel ob id potissimum scriptum hoc suum publicandum esse, quod sectae vanitate proposita, dum plures cautiores redderet, quàm optime de pluribus mereri posset. Ad haec praestare aiebam, extare versionem, quae (qualis sua esset) vbi id res pateretur, notioribus et magis medicis appellationibus nonnulla exprimeret, quam si forsan ex ipsius sectae cultorib. laborem hunc suscipiens aliquis, omnia ipsorum modo appellans, plus tenebrarum, quam lucis scripto adferret. His ergo argumentis tandem, et vix tandem commotus, pollicitus est, vbi omnia reuidisset, ad me mittere, vt quod mihi videretur facerem. Itaque non ita multo post cum exemplari suo literas misit“, worin er seine Absicht darlegte. Lieber hätte er das Buch ungedruckt gelassen; jedenfalls solle es anonym erscheinen .. „paraphrasticè plerisque in locis sententias authoris reddidisse, loca inuenias, in quibus non quid dixerit, sed quid dixisse opportuerit, vel certe dicere voluisse visus est, expressi (quid isthaec verba sibi velint, iudicabunt vtriusque linguae periti). Adhaec manuscripto exemplari, quod meo iudicio autographum non mentiebatur, adiutus, multa secus quam vulgata editio habeat, transtuli. Denique si quando in carpendis ac ridendis aliorum erroribus prolixior videbatur (quod in prooemijs et epilogis illi solenne est) inutilia resecui“. Trotz dieser Uebersetzungsgrundsätze zieht Perna dieselbe einer Dorn’schen Uebersetzung vor, dem „taedium“ und der „impuritas Dorniani styli“ diese „puriorem“. Den Namen des Josquinus habe er dennoch dem Werke vorgesetzt, „vel inuito ipso“. — — O über den schlauen Verleger, der allen Hindernissen gewachsen ist! Perna pflegt den Paracelsismus natürlich allein aus Buchhändlerrücksichten; es war gangbare Waare! Hat er doch auch die calumniöse Bekämpfung Hohenheim’s durch Thomas Erast in denselben Jahren zum Druck gebracht neben zahlreichen Schriften der galenischen Schule. Uebrigens sieht die ganze Geschichte mit der Chirurgia Magna einem unlauteren Kniff verzweifelt ähnlich. Jedenfalls hätte Perna an Dorn ein erhebliches Uebersetzer-Honorar bezahlen müssen (wie denn überhaupt Gerhard Dorn alle seine Uebersetzungen im Auftrage und auf Kosten Peter Perna’s gearbeitet zu haben scheint) und ergriff daher die günstige Gelegenheit, die Dalheim’sche Uebersetzung, die ihm der Zufall in die Hand spielte, um ein Billiges, wenn nicht umsonst, zu erwerben. Natürlich muss Dorn darum so schlecht als möglich gemacht werden. Perna ist überhaupt mit Dorn auseinander gekommen (gleichzeitig mit Bodenstein? vgl. No. 104, 126 u. 136), hatte er doch schon in Georg Forberger einen Ersatz gefunden. Ueber die Schwerfälligkeit, ja Ungeniessbarkeit der Dorn’schen Uebersetzungen wird mit Recht geklagt und nicht nur von Perna (vgl. No. 154). Es erscheint nicht unmöglich, dass die Unlauterkeit des ganzen Handels auch zum Einschreiten der Baseler Censur Anlass gab, wenn es Perna auch ganz anders darstellt.«

sig. )(3v–G6v ‖ p. –84 [91 pages]
Paracelsus, Die große Wundarznei, 1. Buch (1273); Latin
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica:
»S. )(3v-)(4r Hohenheim’s Widmung an Kaiser Ferdinand; S. )(4v Der Brief an Thalhauser; S. )(5r-)(5v Vorrede zum 1. Tractat der Gr. W.-Arznei«

sig. )(6r
‘De Paracelso’, by Petrus Ramus; Latin
Note:
Excerpts only
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica:
»Petrus Ramus de Paracelso (wohl eine Zuthat Perna’s)«

sig. )(6v
Blank page

sig. H1r–P5v ‖ p. 85–178 [94 pages]
Paracelsus, Die große Wundarznei, 2. Buch (1274); Latin
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica:
»S. 85-178 Der 2. Theil der Gr. W.-Arznei mit der Widmung an Kaiser Ferdinand und den Vorreden«

sig. P6r–T4r ‖ p. 179–223 [45 pages]
Paracelsus, Von offenen Schäden (1281); Latin
Sudhoff, Bibliographia Paracelsica:
»S. 179-223 Der 3. Theil „De Vlceribus septem libri“.«

sig. T4v
Blank page

sig. V1r–X8r [27 pages]
Index

sig. X8v
Blank page