Difference between revisions of "Benedictus Figulus, Paraphrasis graeco-latina Psalmi XXIII (1603)"

From Theatrum Paracelsicum
Line 298: Line 298:
Sein Güt ist vberschwencklich groß
Sein Güt ist vberschwencklich groß
: Gegen all frommen/ vnd voll trosts/
: Gegen all frommen/ vnd voll trosts/
{{Pagemark|sig|B3v}}  
{{Pagemark|sig|B3v}} Wie fern die Erdt vom Himmel ist/
: So fern sind vnser Sünd zur first.
Wie fern vom abendt der Auffgang/
: So fern Gotts zorn/ vnd währt nicht lang:
So fern er wend vnser Missthat.
: Schaw so vnendlich ist sein Gnad.
Wie nach der Ruthn widerumb sein Kind
: Ein Vatter in sein Arme nimpt/
Also vmbfengt der Herr auch die
: So jhn förchten von hertzen hie/
All Gdancken jhm sind offenbahr/
: Auch vnser gbrechligkeit fürwar.
Wie vnser Hertz nur zu der stund
: Zum bösen gneigt zu aller Sünd.
Weiß wol/ daß wir nur aschn vnd Staub
: Gschwind vergehn gleich wie der Rauch.
Vnser Lebn ist gleich einer Blum/
: Die jetzt grünt/ schwelck bald fellet vmb/
Gleich wie der Blumen Herrligkeit/
: Baldt hin ist: So der Menschen Zeit/
Wenn bläst der Wind felt sie gar gschwind/
: Bald das Graß dürr man auch da find/
Gleich wie der Sudwind hat gar schnell
: Die rothe Rößlein hingefelt/
So wirfft zu grund der bitter Todt
: Vnser Jugend blühend vnd roth.
All Gottlosen/ ein solch Heimfarth/
: Vnd Gotts verächtern wird gespart.
Aber der Gottselig hauff bleibt
: Durch Gottes Gnad in Ewigkeit.
Denn sie verachten nicht sein Bund/
: Sein Rechtssatzung zu keiner stund/
Nach seinem Gsetz/ nach seiner Lehr/
: All jhr Thun/ gantz Leben sie kern.
{{Pagemark|sig|B4r}} Der Herr hat jhm ein Stul bereit/
: Gar hoch/ der vnbeweglich bleibt/
Durch sein Großmechtig gwalt erführt
: Die Herrschafft/ die gantz Welt regirt.
Drumb jhr gwaltige Himmelsheer
: Ewern Himmelsfürsten preiset sehr.
Auff sein Befelch habt gute acht
: Daß jhr die keines Wegs veracht.
Der jhr dem Herrn/ als trewe Knecht
: Dienst/ Rhümbt/ Lobt/ Preißt jn auch wol recht.
Alles was gschaffen in der Welt/
: Rühm jhn als sein Schöpffer vnd Heldt.
Lobsinget jhm/ Lobsinget schon
: Seim heilgen Nam mit süssem Thon.
{{MarkupLarger|Frölich von Gottes Ehr ich sing}}
: {{MarkupLarger|Daß sein Lob in meim Mund erkling.}}
{{MarkupLarger|Mein Seel preiß Gott im Höchsten Thron/}}
: {{MarkupLarger|Vnd sein Namen Lobesohn.}}
</poem>
 
 
Ein Gebett zur Heyligen Dreyfaltigkeit


<poem>
{{MarkupInitial|Djch}} Vngebornen Vatter schon/
: Dich Eingebornen Gottes Sohn/
Dich Heylgen Geist/ ein Tröster Werth/
: Aller betrübten hie auff Erdt.
Ein Heilge Vnzertheilt Gottheit/
: Gleich drey Personen wolbereit.
Bekennen/ Loben/ Preissen wir/
: Mit Mund vnd Hertzen/ nach begier/
Den sey Lob/ Ehr/ vnd Danck bereit/
: Von nun an biß in Ewigkeit/
: Von Jhn beschicht vns gar kein Leidt.
</poem>
</poem>
{{Center}}{{MarkupUppercase|ENDE}}</div>


{{Apparatus}}
{{Apparatus}}


[[category: Benedictus Figulus (author)]]
[[category: Benedictus Figulus (author)]]

Revision as of 17:49, 6 October 2022

Paraphrasis græco latina Psalmi XXIII. Regii Propheta Davidis Carmine Alcaico expressa. Item. Psalmi, CIII. poetica versio Trilinguis. Honoris nec non fortvnati Omnis & Summæ Observantiæ ergò humiliter data & devota animi veneratione nuncupata Illvstri, nec non generosæ magnificentiæ et avthoritatis singularis apprimè Spectabili Heroi ac Domino, Domino Carolo Iörgero, in Tolleth, Keppach & Stauff, L[iber] B[aro] in Kreuspach, D[omi]n[us] in Bernstein, Scherenstein, & Walpersdorff Austriæ superioris præfecto Hæreditario, &c. D[omi]n[o] suo Clementi. A Benedicto Figvlo, Vtenhovio Franco, Poeta Laureato Cæsario, & Verbi Divini Ministro Exule. Beat Fides Vara Fideles Præmijs Læticiæ Cœlestis. Anno In Carnationis Salutiferæ. cIↄ. Iↄ. cIII.

[sig. A1v] Iambi dedicatorii ad lectorem beneuolum.

Si Christiani Nomine
Gaudes frui peramabili,
Amice Lector, exhibe
Te Christianum ut hospitem:
Impleq́ue cuncta flagitat
Quæ Christiana Charitas,
Hæc nostra primùm Carmina
Vultu Sereno suscipe;
Deîn Exulis miserrimam
Sortem, vicemq́ue respice:
Succurre munifica manu
Misero Poëtæ, pectore
Benigniore mitius.
Egenti opem fer protinus
Afflicta fata sublevans
H#aec nostra qu#aeso faventior.
Rursum supern#ae Maximus
Aul#ae Monarcha sic Devs,
Terebus in tristißimis,
Misero#que sortis turbine
Miserebitur benigniter:
Plag#ae#que Beat#ae Incolam
Beatum Temet inseret
Pol Christianum ut hospitem:
Merita h#aec tua & resarciet
Collata in memet Exulem,
Beatâ opum farragine,
Durante in omne secvlvm.


Distichon Numerale.
EXVLet VsqVe LVes; beLLI VIs eXVLet atroX:
EXVLet VsqVe proCVL noXIa pLaga faMes. [n1]

Bernhardvs.
Das Wahre Vergoſſene Blut Jeſu Chriſti Jſt der
rechte Schlüſſel zum ſchönen Paradeiß.

Est verè, effusus Sanguis Christi, Vnica Clauis,
Qu#ae Paradisiacas quit reserare fores.

[sig. A2r] Paraphrasis latina Psalmi XXIII.

Cælestis vlæ maximus Arbiter
Memet gubernat, Pastor ut Optimus,
Vllo ergò continget mihi #aevo
Deficientia nulla Rerum.
Vberrimis Is me quoque pascuis
Am#oena propter Flumina recreat
Aurâ sui Flatvs Sacrati
Terque quaterque beatiore.
Impertit arvis in viridantibus
Amploque Campo Suavia Pabula:
Sui meam deîn sospitante
Noticia imbuit hancce mentem.
De Fonte puro & limpidulo mihi
Pr#aebet benignâ persapidissimos
Haustus manu, mea ustulante
Languida Corda siti allevando.
Dum longius Mens namque miserrima
Patre à supremo fortè recesserat,
Errarat à ducente calle ad
Ætheris illa beata Regna.
Deus meam sed Commiserans vicem
Pro maximo me qu#aesijt illicò
Suo favore, ultroque memet
Perditam ovem veluti retraxit,
Ostendit immò Semitam amabilem,
Patris Pij instar, Iustici#ae mihi
Legis su#ae & sacra Instituta
Pr#ae nitidis potiora Gemmis.
Decreta Casta pervenerabilis
Veritatis non meritum ob meum
Revelat is, verùm ex supremi
Nvminis omnigeno Favore,
[sig. A2v] Quamvis per vmbras lethiferas miser,
Stygisque valles ambulo luridas,
Tristes & Orci per paludes,
Plurima mortis Imago ubi errat:
Nixum Supremi pr#aesidio tamen
Me territabunt nulla pericula
Pastoris, en formido nullas
Te Duce mî pr#aeëunte Larvas.
Me Tute securum, ô Pater optime,
Reddis bacillo, protinus en tuo:
Virgâ tuâ errantem coërces,
Ne graviore malo fatiscam.
Favente dextrâ Munificenti#ae
Tu#ae refundis plurima Tutemet
In me, velut Largitor Almus,
Commoda, divitias beatas,
Hinc pr#aeparas Mensam Ambrosia mihi
Amplissimam, me largiter Inclyt#ae
Frui sinis tu#ae süavi
Munere nempe benignitatis:
Perurat hostes #aemulus ut Dolor
Subinvidos, qui talia lumine
Lustrant, perungis Balsamoque
Timpora mî beneuolente [c1] lauté.
In me Tuus quin Intimus & Favor
Manat velut de perpete rivulo,
Dulci propines ut Falerno
Tu mihi pocla referta multum.
Sectabitur me túm Bonitas tua
Iugisque semper Commiseratio
Per omne seclum, nec misellum
Deseret assiduo tenore,
Hoc dum superstes lumine perfruar:
Tuá inde tecum stelligerá in domo,
In Gaudijs & sempiternis,
C#oelicus hospes vbi immorabor.

[sig. A3r] Paraphrastis gr#aeca, Eiusdem Psalmj.

Αναξ μ’ Ὀλύμπου παντοκράτωρ, καθὼς
Ποιμ##, κυβερνᾶ Φέρτατος εὐμενῶς
Τοί## χατήσω μὴ πενχρὸς
Μμδενὸς ### ἀγαθοῦ διαμπὰξ.
...
[sig. A3v] ...

[sig. A4r] Seqvitvr Metaphrasis poetica Psalmi CIII. Elegiaco Carmine expressa.

Versio latina.

Argumentum Psalmj.

In Genus humanum mitißima munera Iov#ae
Concinit hîc Vates regivs ore pio:
E docet at#que simul dignas ex pectore grato
Grates Supremo persoluisse Ducj.

Benedic anima mea Domino, &c.

Sit mihi C#oelicolum Rex carmen, & eius in ore
Ampla meo vigeat gloria fama, decus.
Dede anima in lov#ae, ô temet pr#aeconia totam,
Illius & nomen tolle sub astra sacrum.
Eia age sint, fibris latitant qu#aecunque remotis,
Protinus in laudes cuncta parata Dei.
Immemori tibi nec vanescant omne per#aevum
Illius ex animo tot benefacta tuo.
Qui gratis delet maculos#ae crimina culp#ae,
Innumeras noxas pr#aetereundo tuas.
Pro bonitate sua vitam subluridi Averni
Faucibus horrificis eripit atque tuam.
Qui tibi dat largâ, quam poscas mente, vel optes
Tutemet ore tuo, munera plura manu,
Instaurans vires, viridem tibi rite Iuventam
Flammigero volucri non secus ipse novat.
Lautâ qui rerum farragine iugè coronat
Teque caputque tuum, cor satiando bonis.
A grege qui reprobo, scelerum ut iustissimus Vltor,
Vindicat oppressum semper & innocuum.
[sig. A4v] Tanta, eccum, est Domini & clementia maxima, vit#ae
Vt Mosi certum notificarit iter,
Atque su#ae legis venerand#ae dogmata proli
Isacidvm, sacra Pacta, ingeniumque suum.
Et lenem & blandum, cunctis dare munera promtum
Adque iram lentum novumus esse Deum.
Prodigus ad veniam, haud animo suo iniqua reservat,
Nec semper lites litigiosus amat.
Non male nos tractat, nec ut vsque meremur, acerbis
Nos solet & dignis plectere supplicijs.
Illius verè Bonitas immensa redundat
In iustum larga commoditate gregem.
Extremo terr#ae quantum Plaga distat Olympo;
Tam procul is nostrum scit removere nefas.
Quamque procul claro distat Occasus ab ortu,
A nobis fervens tam procul Ira Dei.
Tam procul à nobis nostrum scelus ille removit:
Iov#ae infinit#ae nam bonitatis opes.
Vnigen#ae veluti figit pater oscula gnato,
Post inflicta iterum verbera dura, suo:
Taliter amplexus sese fovet atque colentes
C#oelituum pr#aeses Numen honore suum.
Nostr#ae percallet nam mentis ubique recessus,
Hunc neque, qua simus conditione, latet.
Quam nostrum sit Cor proclivius ad mala qu#aevis,
Mens desiderijsque obsequiosa malis.
Nos ortos memini: rubicundo è pulvere terr#ae,
Plasmata quod simus nil lutulenta nisi.
Flori quin est nostra simillima vita caduco:
Qualiter herba viret, talis & ipsus homo est.
Herb#ae seu floris qualis decor exstat honosque [c2]:
Est hominis talis, tu modo crede, decor.
Nam streperis Zephyris, flos illico marcidus aret;
Arida sic similj est Herba repente modo.
[sig. B1r] Invadens#que rosas subvertit ut Austerapricas,
Vt subitò restet gloria nulla Ros#ae:
Sic exstinguit adhuc florens mors horrida nostrum
Heu genus, obscura falcigeraque manu.
Cursus hic est hominum, pr#aefixa & meta laborum,
Temnentûm superi maxima gesta Ducis,
A stremanetctus per secla futura piorum,
Æterna summi pro bonitate Patris.
Haud etenim spernunt venerabile f#oederis icti
Ius, Iov#ae ast memori pectore pactanotant.
Illorum iuxta Normam, Legesque sacratas
Conformant vit#ae singula c#aepta su#ae.
Firmiter, immotum super atria celsa, locavit
Quippe sibi solium lucidi Iova poli.
Totius unde suo moderamine torquet habenas
Mundi, illum nutu temperat atque suo.
Quare flammigeri iuvenes, virtute micantes
Magna laudetis c#aelituum ecce Ducem.
Illius attenta quoque mente capessite iussa,
Iussa verenda nimis, pacta verenda nimis.
Castrorum ô Comites tanti almo nempe merentes
Sub Ducis Imperio, tollite laude Deum.
Per vastos terr#ae fines qu#aecunque creavit,
Authori ac Domino plaudite cuncta Deo.
Vndique qua Regimen Iov#ae pervoluitur illum
Vos omnes modulis concinitote pijs.
Sit mihi c#oelicolum Rex carmen & eius in ore
Ampla meo vigeat Gloria, Fama, Decus.
Dede, anima in Iov#ae ô temet pr#aeconia totam,
Illius & nomen tolle sub astra Sacrum.

Immortali & individu#ae Sacrosanct#ae Trinitati
laus & gloria sit Sempiterna.

[sig. B1v] Versio gr#aeca Eiusdem Psalmi.

[sig. B2r]

...

[sig. B2v]

...

Der CIII. Psalm des Königlichen Propheten Davids/ Jn Teutsche Reymen verfasset.

Summaria.

Gegen all Menschen Gottes Güt/
Rühmt hie der lieb Prophet David.
Lehrt auch das man dem Höchsten fein/
Auß Hertzen Grund soll danckbar sein.

[sig. B3r] Nun Lob mein Seel den Herren/ &c.

Frölich von Gottes Ehr ich sing/
Daß sein Lob in meim Mund erkling.
Mein Seel preiß Gott im höchsten Thron/
Vnnd seinen Namen Lobesohn.
Was in mir ist/ sey alls bereit/
Daß ich sein Glori recht außbreit.
Vergiß auch nicht der Wolthat gut/
Die er an dich stets wenden thut.
Der dir auß Gnad vergibt all schuld/
Vnd Missethat auß latuer huld.
Der durch sein Trew dein Leben gut
Errettet von Höllischer Glut.
Auch dir erzeygt vielmehr gutthat/
Als du Begern oder Wünschen magst.
Vnd dir vernewert deins Lebens Jahr/
Gleich als dem Adler ohn all gfahr.
Thut dir dein Haupt auch Krönen schon
Vnd Hertz mit gütern Lobeson.
Der Herr rett als ein Richter zwar/
Den frommen von Gottloser Schar/
So groß ist sein Güt/ daß er rund
Mosi des Lebens Weg thut kund.
Sein Gsätz/ sein Recht/ Sitten allsampt
Der Israhliten globten Stamm.
Der Herr ist gütig/ Mild/ Gelind/
Zum Zorn langsam/ zu geben gschwind.
Nicht stets mit vns wegn vnser Sünd/
Mit vns zu Hadern ist gesinnt.
Plagt vns auch nicht/ nach dem wirs all
Verschuldt mit Sünden mannigfalt.
Sein Güt ist vberschwencklich groß
Gegen all frommen/ vnd voll trosts/
[sig. B3v] Wie fern die Erdt vom Himmel ist/
So fern sind vnser Sünd zur first.
Wie fern vom abendt der Auffgang/
So fern Gotts zorn/ vnd währt nicht lang:
So fern er wend vnser Missthat.
Schaw so vnendlich ist sein Gnad.
Wie nach der Ruthn widerumb sein Kind
Ein Vatter in sein Arme nimpt/
Also vmbfengt der Herr auch die
So jhn förchten von hertzen hie/
All Gdancken jhm sind offenbahr/
Auch vnser gbrechligkeit fürwar.
Wie vnser Hertz nur zu der stund
Zum bösen gneigt zu aller Sünd.
Weiß wol/ daß wir nur aschn vnd Staub
Gschwind vergehn gleich wie der Rauch.
Vnser Lebn ist gleich einer Blum/
Die jetzt grünt/ schwelck bald fellet vmb/
Gleich wie der Blumen Herrligkeit/
Baldt hin ist: So der Menschen Zeit/
Wenn bläst der Wind felt sie gar gschwind/
Bald das Graß dürr man auch da find/
Gleich wie der Sudwind hat gar schnell
Die rothe Rößlein hingefelt/
So wirfft zu grund der bitter Todt
Vnser Jugend blühend vnd roth.
All Gottlosen/ ein solch Heimfarth/
Vnd Gotts verächtern wird gespart.
Aber der Gottselig hauff bleibt
Durch Gottes Gnad in Ewigkeit.
Denn sie verachten nicht sein Bund/
Sein Rechtssatzung zu keiner stund/
Nach seinem Gsetz/ nach seiner Lehr/
All jhr Thun/ gantz Leben sie kern.
[sig. B4r] Der Herr hat jhm ein Stul bereit/
Gar hoch/ der vnbeweglich bleibt/
Durch sein Großmechtig gwalt erführt
Die Herrschafft/ die gantz Welt regirt.
Drumb jhr gwaltige Himmelsheer
Ewern Himmelsfürsten preiset sehr.
Auff sein Befelch habt gute acht
Daß jhr die keines Wegs veracht.
Der jhr dem Herrn/ als trewe Knecht
Dienst/ Rhümbt/ Lobt/ Preißt jn auch wol recht.
Alles was gschaffen in der Welt/
Rühm jhn als sein Schöpffer vnd Heldt.
Lobsinget jhm/ Lobsinget schon
Seim heilgen Nam mit süssem Thon.
Frölich von Gottes Ehr ich sing
Daß sein Lob in meim Mund erkling.
Mein Seel preiß Gott im Höchsten Thron/
Vnd sein Namen Lobesohn.


Ein Gebett zur Heyligen Dreyfaltigkeit

Djch Vngebornen Vatter schon/
Dich Eingebornen Gottes Sohn/
Dich Heylgen Geist/ ein Tröster Werth/
Aller betrübten hie auff Erdt.
Ein Heilge Vnzertheilt Gottheit/
Gleich drey Personen wolbereit.
Bekennen/ Loben/ Preissen wir/
Mit Mund vnd Hertzen/ nach begier/
Den sey Lob/ Ehr/ vnd Danck bereit/
Von nun an biß in Ewigkeit/
Von Jhn beschicht vns gar kein Leidt.

ENDE

Apparatus

Variants

Notes

  1. = 1602

Marginalia

Word Explanations

Sources

Corrections

  1. beneolente] corrected from: beneuolente
  2. honosq] corrected from: honosque

Bibliography