Temp

Author:	Anonymus
Type:	Dialogue
Date:
Place:	no place
Language:	Latin

Quote as:

https://www.theatrum-paracelsicum.com/index.php?curid=1888

Editor:	Edited by Julian Paulus
Source:	Paracelsus, Labyrinthus medicorum errantium, ed. Achatius Morbach, Nürnberg 1553, sig. I2v-L4v; Sudhoff n° 30

Back to Paratexts Back to Texts by Anonymus

[sig. I2v] Ad lectorem. Dialogvs festivvs, in qvo medicaster quidam à Philosopho de mala medendi ratione, coram Prætore postulatur, multiplicibusq̗ue erroribus conuincitur. Licet Medicaster sese pro uiribus purget, obiectaq̗ue utcunque refellat, nihilominus ipse per Prætorem ex suffragijs omnium tribuum reus mortis pronunciatur: quem si legeris non poteris non fauere auctori, qui pestem tam sæuam tamq̗ue perniciosam è medio sustulerit.

[sig. I3r] Dialogvs havd inivcvndvs in qvo philosophous Medicastrum quendam super erroribus in medendo commissis, coram Prætore accusat.

Philosophvs.

En optime Prætor illum Medicastrum, qui niper cognatum meum Antonium Oberdorffium, uirum omni seculo dignum, suis pharmacis usque adeo infarsit, ut spiritum citius quàm morbum exueret.

Prætor. Audin tu hæc? quid respondes?

Cimber. Non ego, sed Doctor ille Stromerius ab eo accitus.

Prætor. Tu tamen huic pharmaca exhibuisti?

Cimber. Pauca admodum, sed salutifera.

Prætor. At ab eo fugisti.

Cimber. Cum ille se alij commisisset, ego ipsum quoque relinquere sum coactus.

Apparitor. AEquissime Prætor, ut rei seriem cognoscas, is primus & ante omnes accitus fuit, remq̗ue citra periculum fore cum pertinatia adseuerauit, si modo sibi obsequeretur æger, uerum pharmaco, quod sibi miscuerat, epoto, in deterius inclinabat, quod animaduertens hic bonus uir, maturata fuga abiuit, hominemq̗ue in summo periculo reliquit: ob id per amicos Stromerius archiater uocatus est, qui rem desperatam cernens, ab omnibus medicabulis abstinendum esse pronunciauit.

Prætor. Audis hæc Cimber?

Cimber. Etiam Domine: sed pharmaca per me exhibita nocere non poterant: nam manibus meis ipsa concoxi, rebusq̗ue tam salubribus temperaui, ut nihil noxij haberent, quæ & antea plerisque alijs exhibui, cum quibus etiam bene cessit.

Philosophvs. Audis iustissime Prætor hominis [sig. I3v] eximiam temeritatem, qui Medicinam quam nunquam didicit exercere audet, in pernitiem humani generis, qua temeritate mihi auuunculum Principis Electoris Friderici Saxo, ducis architectum ademit, cuius morbum cum neutiquam nouisset, temerario tamen ausu ad ipsius medelam prorupit, qua re crudelius nihil quidem excogitari poterit, quàm quod, ceu ipse facit, prætextu medelæ homines perdat, intermatq̗ue, ea tyrannide iam supra bisdenos annos Lemnia (ut aiunt) manu in hac patria usus est, & in non paucos utriusque sexus homines curdelissime grassatus, quos uita, qua nihil dulcius, spoliauit, & ad orcum misit, sed hactenus impune. Quod si ad iustam trutinam, ipsius quam iactat Medicinam examinaueris, eam longe immaniorem, atrocioremq̗ue aut Phalaridis aut Busyridis carnificina comperies. Quod hi uel inimicissimos, uel quos sibi insidiatos putassent, trucidarint: is autem & amicissimos & innocentissimos ex æquo peremit, Attamen sese omnium Medicorum hoc nostro æuo principem & clamat & gloratur, cum uix idoneus coquus Medicorum esse possit. Interroga Prætor æquissime, hunc idiotam, ubi Medicinam didicerit, & audies quod Medicinæ nomen nequaquam intelligat, perquire eius eruditionem & cognosces quod cribrum frequentius multo quàm Hippocratis libros uerterit. Nam nondum consumate elementa literarum combinare nouerat cum monachatum indueret, quo repudiato unguentariam sub magistro rudi & mechanico condiscere aggressus est, ubi coquere, pertundere, cribrare, mixturas unguentarias præparare, & id genus ministeria sordida exercere opus habuit. Tandem cum oxymel & Tysanam concinnare gnarus Helleborumq̗ue ac Esulam nouisset, eo insolentiæ perductus est, ut nondum bonus coquus factus, sese Medicum iactitarit, cum tamen de materia medicamentorum nihil amplius quàm quod corporibus hominum pro afferenda sanitate esset accommoda, cognouisset. Vbi uero & quando, aut cui, aut quomodo, tribuenda foret, penitus ignorarit. Ridicula profecto res est, nec in ullis opificum collegijs receptum, ut is artem aliquam exer- [sig. I4r] ceat quam nunquam didicerit, Tinctores, Fullones, Cerdones, aut Sarctores interroga, hi tibi respondebunt, neminem ad societatem opificij sui inscribere, nulli facultatem opificij exercendi permittere, nisi qui sub magistro artis legitimè & didicerit & instituts fuerit. Demum etiam ut sit ad magisterium opficij admissus. Verum is audaculus seipsum magistrum fecit, priusquam discipulus fuisset, sibi titulum medici arrogauit, anteaquam uerbum quidem sub præceptore audijsset, Imo nec in aliquo auctore idoneo uel uersum perlegisset. Quis unquam in re bellica uel Dux, uel Imperator fuisse dicatur, qui rei militaris eo usque imperitus, ut tyrocinia nondum didicerit? Quis præfectus uel legionum uel castrorum unquam æstimatus est, qui inter lixas & calones uersatus, nunquam inter cohortes uel primipilarem, uel centurionem egit, denique neque per gradus rem militarem administrauit. At tu solus artem quam nunquam didicisti exerces, cum nemo alioqui remum priusquam didicerit, impellit. Et cum seruus sis, cæsariam nutris, quasi satis sit, coquinariam nouisse, ut Medici nomen tibi arrogas, idq̗ue cum magno fastu circumfers & usurpas. Quod nisi R. litera addita, neutiquam dignus eris, Mirum profecto, eum uelle Geometram, uel Arithmeticum uidei, qui nec cubum uel conum nec etiam chilindrum nosceret, omnisq̗ue numerorum rationis expers foret, At tu sordidissime, in quo nihil sacri nihil sani est, audes Medici nomen saliberrimum, non modo ambire, sed temerè inuadere, & quod magis ridiculum est, cum Medicinam nec à limine salutasti, nec primoribus labris degustasti: eam tibi totam uendicas, quasi idem sit Caricam musam perstrepere, Atticam sonare. Verum inter indoctos etiam Corydus sonat, apud Cumanos quoque asinus in pretio habetur. Simia uero semper simia est, si etiam aurea gestat ornamenta, Asinus quoque Baal, asinus permansit, etsi uocem humanam emiserat. Nolo his diutius immorari, ne tibi tempus respondendi eripiam. Profer in medium si qua habes, qou obiecta dilues.

Prætor. Primum nobis edissere, ubi, & à quo Medicinam didiceras?

Cimber. Non didici sed inueni.

[sig. I4v] Philosophvs. O ridiculum caput quod sibi inuentum deorum arrogat.

Prætor. Sinas ipsum loqui.

Philosophvs. Nonne dignus est, ut rideatur cum audeat sese Medicinæ inuentorem asserere, quam antiquitas omnis Apollinem & Aesculapium inuenisse testatur.

Cimber. Me non recte accipis Philosophe, Medicinam quam ego operor ex schedis doctorum (quas recepta uocamus) in taberna medicamentaria inueni.

Prætor. Hoc tu inuenire uocas cum rectius sit furari, utpote rem alieno labore partam tibi usurpans.

Philosophvs. Num quid probe dixi ipsum Medicinæ nomen non intelligere: quod dum ab eo requiris, instrumena (quæ Medicamenta uocamus) producit, Tu de habitu, qui in animo Medici residet, salubriumq̗ue ac insalubrium, & neutrorum scientia est, interrogas, ipse te ad schedas symplasiarum relegat: tu falces petebas, is tibi scapham indicat, Verum ut cognoscas quanto cum periculo mortalium fiat, ex similitudine mederi, ut id paulo altius exponam operæpretium erit. Tu modo fac mihi aures citra tædium benignus accomodes, tum luce meridiana clarius uidebis, quàm uoraginem intempestiue mortis omnibus sibi credulis his deliramentis struxerit, Curatio nempe cuiusuis morbi ex propria methodo pendet, quæ tam ex affectus essentia quàm cuasæ, & Synthomatis præhenditur: Morbi autem essentia ex notione propria inuenitur. Hæc tam complexionem, quàm compositionem membri affecti complectitur: Ista intemperiem, illa figuram, numerum, magnitudinem, & præter ea, tum contextum, tum situm, quo sese mutuo uel afficiant uel adiuuant mebra in corpore hominis, respicit. Quæ singula ut cognoscat, qui curare desyderat, necesse est. Sed hæc non nisi ex dissectione corporeum comprehendere licet. Sunt insuper mederi uolenti nequaquam prætereunda, quæ mox percensitis inseparabiliter cohærent, qualia sunt ætas, sexus, uirtus & alia huiusmodi: deinde & ea quæ extrinsecus adsunt, euitariq̗ue minime possunt, cuiusmodi sunt, regio, tempus anni, cœli status, consuetudo, exercitatio, & ante actæ uitæ uictus ratio, quibus [sig. K1r] omnibus rite perpensis, tum primum Medico remedia indaganda sunt, quæ à nullis quàm ab his quib[us] omnia hæc explorata sunt, commode inueniuntur. Quod si omnium indicationes cum principe affectu consentiant, faciendorum eandem iindiactionem præstabunt, Si autem inter se pugnant, aut si morbi promiscui concurrunt, qui uarium curandi genus desyderant, hoc opus hic labor est, ibi oportet Medicum in omnibus tum exercitatum tum natura prudentem esse, ut cuiusque indicationis sollicitæ potestate perpensa & cum alijs collata, quid potissimum laboranti accommodum sit, eliciat, quippe cum indicationi ab affectu sumptæ omnes aliæ, uel maior copa contrarium præscribant, Illa licet numero sit inferior, magnitudine tamen & potestate plerumque superior ramenet. Ibi quid primum quid ultimum inuenire operosissimum est. Nam is demum curator morbi erit, qui & inuenire & perficere potest quid potissimum ex his singulis suggeritur, & præstare quo pacto quodque horum peragitur, hoc artis Medicinæ munus est. Quanquam nonnihil ad hoc suffragabit facultas ipsa, cuius ratio in primis habenda est: Ita tamen ut semper & ad causam, & ad affectum, & ad id quod per sanitatem utplurimum obseruatum est, ac ad alia antea relata referre iuditium oporteat. Omnium itaque agendorum cunctabundo consilio examinato ad auxiliorum inuentiones perueniunt, & ad curatiuum munus descendunt, ac iuxta propriam methodum ex singulis congestam medicamenta describunt. Verum ab hac consultatione coci medicamentorum omnino sunt semoti, quemadmodum ministri publici à consilijs magistratus. Quo igitur pacto medicamentarius noscere poterit, quibus indicationibus hæc uel illa medicabula descripta, qua ratione in idem tot simplicia commixta sunt? an ex una intentione, an ex contrarijs conflata, quæ fidei symplasiarum commituntur, nisi quantum ex apparentibus (ceu rude uulgus) eliciat. Cum autem huiusmodi medendi ratio, alia & alia sit, in singulis ferme corporibus, tum ob temperiem diuersam, tum ob concomitantia synthomata, tum ob causarum disparilitatem. Demum ob ea quibus corpora no- [sig. K1v]

[sig. K2r] [sig. K2v] [sig. K3r] [sig. K3v] [sig. K4r] [sig. K4v] [sig. L1r] [sig. L1v] [sig. L2r] [sig. L2v] [sig. L3r] [sig. L3v] [sig. L4r] [sig. L4v]