Difference between revisions of "Iociscus 1569 Oratio"
Line 359: | Line 359: | ||
B | B | ||
{{Citation|Type=Book | |||
|Bullet=1 | |||
|In=1 | |||
|Title=Vitae selectae quorundam eruditissimorum ac illustrium virorum | |||
|Editor=Christian Gryphius | |||
|Place=Breslau | |||
|Publisher=Christian Bauch | |||
|Date=1711 | |||
|Spec=pp. 601–634 (Vita), 634–636 (Mortis Ioan. Oporini praesagia), 637–693 (Catalogus librorum), 694–704 (Epigramme) | |||
|GB=KK5VAAAAcAAJ&pg=PA601 | |||
}} | |||
{{Citation|Type=Book | |||
|Bullet=1 | |||
|In=1 | |||
|Title=Vitae selectae XVII. eruditissimorum hominum | |||
|Editor=Christian Gryphius | |||
|Place=Breslau | |||
|Publisher=Daniel Pietsch | |||
|Date=1739 | |||
|Note=A reissue of the 1711 edition with a new title-page and preface only (''Titelausgabe'') | |||
|GB=mtROAAAAcAAJ&pg=PA601 | |||
}} |
Revision as of 11:19, 17 May 2022
Andreas Iociscus,
Oratio de ortu, vita, et obitu Ioannis Oporini 1569 |
Text
[f. A1r]
ORATIO DE OR-
TV, VITA, ET OBITV IOANNIS Oporini Basiliensis, Typographicorum Ger- maniae Principis, recitata in Argenti- nensi Academia ab Ioanne Hen- rico Hainzelio Augustano.
AVTHORE ANDREA IOCISCO SILESIO,
Ethicorum in eadem Academia professore.
Adiunximus librorum per Ioannem Opo-
rinum excusorum Catalogum.
VEL INVITIS PIRATIS:
QVOD PER PIRATAS LICEAT.
ARGENTORATI,
Excudebat Theodosius Rihelius, M. D. LXIX.
|
[f. A2r]
Magnifico viro domino Ioanni Cratoni à Crafftheym, Consiliario & Medico Caesareo intimo II. Andreas Iociscus S.
|
[f. A2v]
|
[f. A3r]
Oratio de ortu, vita et obitu Ioannis Oporini Basiliensis, Typographorum Germaniae principis, recitata in Argentinensi Academia, ab Ioanne Henrico Hainzelio Augustano.
Duo sunt potissimum, quibus vita nostra informatur, praecepta et exempla. Illa ex principijs legis naturae deriuata, quid sequendum fugiendúmue sit, docent et praescribunt: Haec verò, speculi instar, hominum mores oculis subijciunt, & quid cuiuis ex vsu sit demostrant. Vtraque sanè, ad virtutis culturam in animis ingenuis, vim habent euidentem & momentum maximum. De praeceptis ac disciplina honestè & cum virtute instituenda vitae, non ita pridem praeclarè dictum est. Ego, cui has dicendi partes, ipsa consuetudo & praeceptorum authoritas imposuit, non alienum ab officij & aetatis meae ratione facturum me putaui, si exemplum in medium adferrem, quo & ad virtutis decus, & promtam sedulitatem in studijs adhibendam, mecum adolescentes inuitarentur.p Instituam autem breuem ac nudam: veram ta- |
[f. A3v]
Celebris fuit olim, eaque honesta de Homeri patria multarum, ciuitatum contentio, quae ex tam praeclari ciuis splendore, plurimum claritatis sibi pollicebantur. Ita obscura patria, vel vnius illustri virtute inclarescit. Magnus etiam eorum est numerus, quibus ad aeternam nominis memoriam, & |
[f. A4r]
Natus est igitur Ioannes Oporinus, anno Christi, supra millesimum, quingentesimum, seiptimo: Mense Ianuario, die conuersionis Pauli. Nascentem excepti Basilea, loci natura, coeli temperie, & agrii bonitate peramaena, atque ob Mu- |
[f. A4v]
Auus Oporini in hac vrbe honores publicos geßit: & aedilitio functus munere, integritatis singularis, diligentiae, & spectatae virtutis laudem habuit. Is cùm re satis esset lauta, vnicum filium à pueris statim ad liberalium artium studia adhibebat. Sed pestiferum nouercae odium, pium facilis patris consilium |
[f. A5r]
Non quaeuis plantae sub quouis crescunt coelo: multae aliò translatae felicius & laetius proueniunt. Ita nec vbique benè agendi occasiones offeruntur. Praeclarè Plutarchus dicit: τὴν ἀρετὴν, ὥσπερ ἰσχυρὸν καὶ διαρκὲς Φυτόν, ἐν ἅπαντι ριζοῦσθαι τόπῳ, Φύσεώς τε χρηστῆς, καὶ Φιλοπόνου Ψυχῆς ἐπιλαμβανομένην. Rectè etiam Themistocles cuidam Seriphio, obijcienti: Non ipsum sua, sed patriae gloria illustrem, |
[f. A5v]
|
[f. A6r]
Praeter virtutem dotis nihil ab vxore acceperat: nec ipse quicquam praeter industriam ad eam attulerat. Hinc tantae omnium rerum difficultates obijciebantur, vt continuo labore suum vix victum exsarcirent. Quare, cùm ob domensticam hanc inopiam, liberorum prosperitas, in propria potius, post Dei benedictionem, industria, quàm relictarum opum abundantia, posita videretur, studiosè parentes dabant operam, vt in se ipsis certa & duratura vitae praesidia collocata haberent. Pater igitur ipse diligenter filium litterarum rudimenta docere: & in publicum ludum litterarium ducere: & à praeceptoribus tradita exigere ac repetere. Mater verò nihil quae foemineas decerent manus, negligere. Qua sedula cura factum est, vt & aerumnae domesticae liberorum secundo successu dulcescerent: et vocationis duriusculi labores mitigarentur. |
[f. A6v]
Caeperat tum iuuentus in scholis melius institui: quòd litterae suum iam nitorem, doctorum studio reciperent: et bonorum authorum scripta, integritati restituta, in hominum manibus versarentur. Proinde cùm in Oporino ingenij acumen in ipsa pueritia emineret, atque indoles nescio quam meßis ubertatem & autumnalem foecunditatem promitteret: Pater nihil eorum, quae naturae bonitatem, in filio elucescentem ornatura putabantur, praetermittebat: licet omnia, qua facultatem emergendi praebere possent, accisa admodum forent. Postquam igitur domi feliciter, litterarum rudimenta percepisset: ob patris inopiam, huc Argentinam descendit: & in pauperum scholasticorum contubernio, quatuor ferè annos vixit. Docebat eo tempore in hac vrbe Gebuuilerus, doctus informandae iuuentutis, pro temporis illius ratione, & Oporini captu, moderator. Quo magistro et duce tum Oporinus vsus, tantum profecit, vt & latinè, purè atque expeditè loqueretur, & Graecae linguae, non prorsus ignarus, cum multorum admiratione haberetur. Maturitatem aetatis & iudicij adeptus, patriam repetit: perfectae eruditionis (cuius acquirendae, ibi facultas erat maxima) laude ductus. Viros igitur doctos (quorum frequenti multitudine, peculiari ciuitatis genio, semper felix Basilea fuit) sedulò audiuit: & eorum institutione iudium de artibus humanioribus, quarum gu- |
[f. A7r]
Hac vitae conditione ibi degens, venit in familiaritatem Xylotecti, canonici apud Lucernenses: coniungebat eos et ingeniorum similitudo, (quae ad coalescendos animos plurimum habet momemti) et politior litterarum cultura. Xylotectus enim doctum et lepidum, vt ea ferebant tempora scribebat carmen: & Oporinus eo non erat inferior. Non multò pòst Xylotectus Euangelij puritatem amplexus, amplißimos illos reditus deseruit, ducta´que vxore, Basileam conceßit, vbi deinde pestis contagione infectus, vitam cum morte commutauit. Oporinus quoque monasticae scholae pertaesus, amicum sequutus, Basileam redijt: coeptum semel studiorum cursum continuaturus, & cum laude confecturus. Sed cùm nec tum quidem ulla subsidia à quoquam subministrarentur, Graecos Theologos, vt Irenaeum et alios describendos suscepit: quos magno sumti Ioan. Frobenius Graecè in publicum |
[f. A7v]
|
[f. A8r]
Consilium Oecolampadij sequutus Oporinus, Theophrasto se adiunxit, et quàm diu Basileae fuit, ab eius consuetudine nunquam discessit: imò etiam domestico eius vsus consortio, operam ipsi suam, famuli |
[f. A8v]
|
[f. B1r]
Hippocratem ferunt, medicinae discendae, adeò fuisse studiosum, vt vel retrimenta gustare non dubitarit: morbi materiam inde exploraturus. Cleanthem quoque, scientiae desiderio ita exarsisse Laëtius scribit, vt noctu hortulano cuidam, aquas hauriendo (vnde et Φρεάντης dictus est) quaestum faceret: quo paupertatem suam sustentare, et interdiu Philosophiae vacare posset. Non leuior certè ardor discendi in Oporino nostro fuit: nec minor molestiarum sustinendarum inuicta tolerantia. Cùm enim Theophrastus contra reliquorum medicorum placita, assereret hominis temperiem non nisi ex vrina alcali hoc, est, sui quis per triduum omni cibo et potu abstinuisset, cognosci posse: Oporinus se ipsum triduo macerauit: et exiguum quid in phiala T<h>eophrasto adferens, iudicium doctoris sui requisiuit. At ille ridens, et stultum eum, qui tam facilè obtemperasset, vocans, phialam parieti allisit. Solebat praeterea Theophrastus vino madidus, noctu, strico gladio per dimidium ferè horae, cum laruis depugnare: non absque Oporini, qui eodem in conclaui, cubiculari suo lecto latebat, magno metu et periculo: Inde Oporinum ad dictata excipienda excitabat: quae tàm experditè recitabantur, vt daemonum instinctu, ea sufferi Oporinus, se putasse sa- |
[f. B1v]
Hoc statu, et his moribus biennium ferè Basileae Theophrastus vixit: quo quidem tempore, ita artem suam probauit, vt propter summam felicitatem in desperatis morbis curandis, in magna esset admiratione. Erat ibi Canonicus quidam nobilis à Lichtenfels, deploratae valetudinis: Eum Theophrastus, pactus precium centum florinorum (quos promtè offerens, numeraturum se summa etiam voluntate Canonicus pollicebatur) tribus Pilulis Laudani sui (medicamenti genus est, quo in extrema tantum necessitate vtebatur) saliua subacti, feliciter restituit. Tam breui spacio, et quidem re vt uidebatur exili, sanatus Canonicus, pactis non stetit: Dignus certè, qui longioribus morbi cruciati- |
[f. B2r]
Promiserat Theophrastus, Laudani conficiendi rationem Oporino se traditurum: Qua spe pellectus eum in Alsatiam est comitatus: et biennium adhuc hominis importunitatem tulit. Tandem impetraturum se à magistro suo, quod cupiebat, diffidens, eum deseruit: Accelerabat abitum, Theophrasti impietas. Vocatus enim à rustico aegro, cùm Eucharistia usum intelligeret, suae arti iam non locum esse apud illum qui alium auxiliatorem quaereret, (horrendum dictum) aiebat. Quòd si ex animo ita sensit Theophrastus, quis non blasphemam hominis impietatem detestaretur? Sin autem excusatione hac vti voluit Theophrastus, ne, prioris felicitatis famam iam morituri, exitu corrumperet, ac remedia sua infamaret: non magis prudens et |
[f. B2v]
|
[f. B3r]
Non multo pòst Oporini vxor, qua cum octennium uixit, Lucernae obijt: quò bonorum suorum causa quotannis ascendebat. Amplam quidem haereditatem ex facultatibus mortuae coniugis sibi obuenturum putabat: tantùm tamen abfuit, ut aliquid obtineret: vt etiam iure rem experturus, fraude affinium non leue damnum fecerit. Docebat eo tempore Graecam linguam Basileae, magnus ille Grynaeus Heydelberga illuc accersitus. Is Oporinum propter ingenij et morum elegantiam, et Graecae linguae praestantem cognitionem, plurimum diligebat: et hic vicissim Grynaeum praeceptorem, omni cultus et pietatis studio reuerenter obseruabat. Proprium hoc bonorum virorum esse solet, vt eorum miserijs vehementer afficiantur: qui si in promtu esset emergendi facultas Reipu. aliquando ornamento forent: praecipuè cum suae durae quondam sortis memores dignum et pium existiment, pro virili sua, aliorum prostratas fortunas subleuare, ac constituere. Subinde igitur Grynaeus res Oporini promouere: studia eius et ingenium alijs commendare: omnibus denique hu- |
[f. B3v]
Quare cum sacram scripturam explicare, authoritate senatus, Grynaeus iuberetur: effecit, vt in eadem profeßione, et collegij procuratione, cui antihac praefuerat, sibi Oporinus substitueretur. Ad studia itaque et secundas nuptias reuersus, magna cum laude et auditorum fructu, munere isto scholastico est functus. Mira enim in docendo erat perspicuitas, dexteritas, et erudita facilitas. Plutarchi vitas Graecè scriptas, frequentibus auditoribus, doctè et prudenter enarrauit: quorum pars aliqua Parens meus quoque fuit: tum temporis, vnà cum illustri Heroe Lazaro à Schuendi, et viro amplißimo Georgio à Steten Augustano, studiorum causa Basileae viuens. Domum cum suis discipulis, quos nominaui, et alijs compluribus, reuersus Oporinus praelecta, accuratè ab ijsdem exigere pro sua erga auditores propensione solebat. Huius beneficij, quo nihil maius, nihil sanctius, nihil diuinus, discipuli deinceps memores: gratitudienm suam Oporino praeceptori luculenter demonstrarunt. Nam ipse Schuendius Oporinum, fatalibus suis aerumnis tantùm non oppressum, non semel subleuauit. Par Stetensis fuit liberalitas. Parentis mei in Oporinum studium |
[f. B4r]
Hac vitae conditione biennium ferè Oporinus exegit: cum vxore sumtuosa, tribus matris proluuium imi- |
[f. B4v]
Non defuit tuo quoque crescendi cum dignitate occasio: nisi vis fati in Typographicas difficultates omnino eum abpreptum & demersum voluisset. Academiae enim praesides de Oporino ingenio ac profectu, multis iam maturae eruditionis testimonijs editis, probato, insigne & euidens in Rempub. emolumentum sibi polliciti: satis amplos ex Canonicatu D. Petri reditus (quos facultatum, vt vocant, professoribus, magistratus Basiliensis piè destinauit) ipsi, Iuris doctrinam explicantem Cl. Iureconsultum Bonifacium Amerbachium, quem, (licet enim ex ipsius ore haec dicere) socerum tum certè non sperasset: Et eo doctrinae genere ob id magis delectatum se eße, dulci recordatione iuuenilis studij, dicebat: quòd legum constitutiones, ex fontibus, sacrae scripturae deductas, Philosophorum saniorum, Platonis nimirum & Aristotetlis, riuulis irrigaret. Iu- |
[f. B5r]
Non esse hominis uiam eius: nec viri dirigere gressus suos, Oporini exemplo conspicuum esse potest. Nam vt Hercules apud Prodicum, in biuio subsistens, secum vtram viam ingrediatur deliberat: Sic Oporinus noster, in omnem occasionem experrectus, pluribus conditionibus propositis, haesit dubius. Sed tamen nec Medicum, à quo non alienus erat, nec Iurispurdentiae, ad quam honoris spes & ingens opum vis, inuitare et allicere debuerat, studium est |
[f. B5v]
Plenis itaque velis in typographicum mare delatus Oporinus, naufragium primim per Vuinterum fecit: qui vxoris luxu perditus, praeter officnam nihil reliquit. Hanc tamen à creditoribus, septingentis florinis aliunde mutuò acceptis (precio mercem longè superante) redimere est coactus. Ita prius, quàm in herba meßis esset, tristis hyemis saeuitia, autumno suus perijt fructus. His initiis, hoc aere, & antea cum Vuintero contracto: & tum emta ipsius officina acculumato, Typographicam negociationem coepit: Subinde versuram faciens, omni conatu ob pecuniarias difficultates, in nihilum, peiusúe relabente: Non aliter, quàm qui aduerso vix flumine lembum, Remigijs subigit, si brachia fortè remisit, |
[f. B6r]
Atque illum in praeceps proro rapit alueus amni. Non enim tantum à parentibus nihil ad eum redijt, sed pecuniae numerum haud exiguum, sexcentos penè florinos excedentem, quem ab Ludouico Bero Canonico, suo à matre affini, iam destinatum sperabat, infortunio quodam mirabili amisit. Nam Francofurtum proficiscens: in hospitio Mulbergensi insignia gentilicia, Germaniae more, fenestrae inseri curârat. Pictor veritatis imaginem, fuscatam Religionem monastico habitu indutam calcantis finxit. Id cùm resciuisset Berus, indignè adeò tulit, vt nomen illius è tabulis eraserit. Tantis licet, molestijs laboraret Oporinus, neruis omnibus rei benè gerendae incisis: nihilominus in genti animo aerumnas omnes perferre ac superare: et vt eluctari poßit contendere, institutum in re litteraria iuuanda suum vrgere: doctorum virorum animis se insinuare, cùm litterarum crebritate ceu fomento beneuolentiam alendo, tum alijs officijs ijsdem gratificando. Deseruerat tùm parens eius artem suam, ne idola, & id genus imagines pingeret. Illum Oporinus innumeris grauißimarum expensarum molestijs, vndiquaque circummuentus, pi?e aluit, fouit, sustentauit, nihil´que ipsi, quàm diu superfuit, defieri est passus: Iisdem pietatis officijs sorores |
[f. B6v]
Quod igitur ad primum attinet, omnes hoc libenter concessuros spero, optima et doctißima, cum vetustate, tum vtilitate veneranda, et magnifacienda scripta, ex Oporini officina prodisse: Reipub. magis commodo, quàm proprio fructu labores suas metientis. Sacra inprimis, in hominum manus cura sua & diligentia peruenire cupiebat: vnde à Casparo Bruschio, Palatini iure, datis etiam hac de re codicillis, Dei Opt. Max. notarius contra Antichristum & inferorum portas est nuncupatus. Oporini certè beneficio Biblijs à Castalione, viro doctißimo & innocentißimo in latinum sermonem conuersis, fruimur: quem etiam Religionis causa patria extorrem, cum familia satis numerosa, solus diu aluit: vt & plurimis alijs doctis certi subsidij loco semper Oporinus fuit. |
[f. B7r]
Erga operas praeterea, quas librorum impreßio postulat: supra facultatum rationem, & modum liber alitatem exercuit: vt earum misertus, non absque graui saepe detrimento, illas ab alijs Typographis nescio quid incommodi ex infrequenti mercatu metuentibus dimissas, susciperet, ac non rarò, supra quinquaginta sustentaret. Quid inde curarum et anxietatis ad Oporinum redierit, maior mea est imbecillitas, quàm vt oratione poßim exprimere. Herculeas potius aerumnas sibi quis optarit, quàm quotidie cum hoc hominum genere conflicati. Taceo quòd nullum opus, nisi à semetipso correctum lucem viderit. Quod porrò sumtus eam in rem fecerit, iam non attinet dicere. Facilè eos quiuis ex grauißima rei familiaris iactura aestimauerit. Non defuerunt tamen qui magnificentia sua, vbi ille defecerat, paratißimo ipsi subsidio erant, ac saepe omni ope destitutum tempestiuè subleuabant. Digna aeterna memoria & praedicatione magnificentia est Cl. & doctißimi virorum Ludouico Grempij I.C.ti celeberrimi, Reip. huius vrbis aduocati: & Ioannis Sturmij Rectoris & praeceptoris nostri, omni pietatis studio, perpetuò obseruandi: qui debitae pecuniae non exiguam summam Oporino mortuo remiserunt. Idem fecit Typographus doctißimus Henricus Petri, qui quadringentos florenos in vsum Typogra- |
[f. B7v]
Altera Typographi cura est, vt cum fructu suo, exemplaria impressa distrahat: & laborum, sumtuum´que fructum percipiat. <griechisch> hanc partem vocauimus. Ea iucunda et larga superati laboris compensatrix, spe praemij: pro varijs aerumnis implere mercatores et singulari voluptate solet perfundere. Verùm & hîc omnia sibi aduersa est expertus. Francofurtum enim quotiescunque venit, non aliter, ac si in carnificina torqueretur, foeneratorum iniurijs miserè exagitatus fuit: adeò vt animi magnitudo & vis, vel hoc calamitatis genere perspicua, laudem, sortis autem atrox asperitas, commiserationem mereatur. Vulgò quilibet suae fortunae faber dicitur: quàm vere ipsa testatur experientia: eorum´que exempla, qui duriori aliquo preßi casu, homines´que Deos´que accusant: rati vel illorum iniquitate vel horum permißione, miserias in humanum genus inundare atque immitti: quas propria tamen culpa attrahunt, & attractas indiligentia sua cumulant. Incuriam hanc equidem, haud facilè Oporino nostro tribuerim: vel etiam vitio duxerim. Negari tamen non potest, rerum eum suarum, nimium ferè socordem in hac fuisse parte. Nam & in anno |
[f. B8r]
Eò etiam perfidiae & iniquitatis quorundam est progressa malitia, vt neglecta omni pietate, charitate, & honestate: nulla habita boni, aequíue ratione, pro sorte centum florinorum, viginit, imò etiam triginta, vsurae turpißimae loco ab ipso exegerint: Quàm miseris modis, curarum aestus, & sollicitudo, hinc exorta, Oporinum exercuerit, dici vix potest. Tantum tamen abfuit, vt de pertinaci suo studio aliquid remitteret, vel laboribus & molestijs succumberet, varietate & magnitudine aerumnarum fractus: vt, quod Iuno apud Tragicum de Hercule queritur, superarit & creuerit malis, iráque fortunae frueretur: in laudes suas eius vertens odia. Summum iuuandis humanioribus disciplinis studium, & indefessum conatum vel illud Aldinum testatur, quod instituto suo accommodatum Musaei foribus praefixerat. |
[f. B8v]
Quisquis es, rogat te Oporinus, etiam atque etiam: vt si quid est, quod à se velis, perpaucis agas: deinde acturum ab eas: nisi tanquam Hercules defesso Atlante, veneris suppositurus humeros. Semper enim erit, quod & tu agas: & quotquot huc attulerint pedes. Atque has quidem difficultates Oporinus est perpessus, Nonnunquam tamen eadem ipsa fortuna blandiori vultu, in amicum complexum veluti odio exaturata, libidinis´que sua ducta paenitudine, reditura videbatur: dum illum & principum gratiae: magnorum fauori: omnium verò amori & beneuolentiae felcitier insereret. Nam ipse Imperator Ferdinandus, hominis probitatem amplexus, clementißimè se Oporino dedit: et ut merces eius improfessae Brisaci (oppidum illud est ad Rhenum peramoeno loco, & natura, & opere munito, situm, vbi portorium Austriaci colligunt.) praeterueherentur, benignißimè conceßit. Sed Oporinus, futura compendia vel dispendia parum diligenter considerans, hanc quoque neglexit commoditatem. Palatinus etiam Elector Fridericus, Oporini integritatem, & in excudendo industriam admiratus, Heidelbergam eum accersiuit: vbi res suas forsan melius stabilire potuisset: nisi praenatalis soli dulcedine maximè opimas conditiones repudiasset. Expatiatus erat aliquando ad Ioan. Rodolphum |
[f. C1r]
Et vt ex infinitis vnum enumerem, Andreas Vesalius, cum Oporino familiarißimè diu est versatus, Anatomiae suae, opere typis ipsius commisso: cuius etiam consilio & instinctu, praeclaro quidem, sed inauspicato Arionis symbolo est vsus. |
[f. C1v]
In hoc laborioso vitae genere cum secunda vxore, Maria Ficina vixit Oporinus triginta & aliquot annos, grauißimis, hominum improborum iniuria, factis naufragijs. Mortua est illa, peste, marito Francofurti in nundinis absente, anno supra millesimum quingentesimum sexagesimo quarto. Eadem hora, manè quarte, qua eam expirasse domum reuersus cognouit, pulsum quendam, ad spondam lecti Oporinus sensit: quo aliquid mali portendi ad famulum, iuxtà cubantem dixit. Delectabatur illa, vt memorauimus, insolente pecuniae effusione: parùm sollicita, quanto labore, & periculis mediocres etiam opes constarent: Aliàs perita artium quibus indulgentiores mariti capiuntur, & ad obsequia vxorum flectuntur. Nam vt Menander dicit. <griechisch> <griechisch> Constat rara, vel potius nulla inter eos intercessisse iurgia: dum illa facilitatis mariti non ignara, ingenium eius blandè tractaret: & continuis Typographiae laboribus defatigatum ac tantum non oppressum, & morum & sermonis commoda elegantia reficeret: operarum praeterea ignaua importunitate concitatum prudenter permul- |
[f. C2r]
Defuncta coniuge administrandae rei familiaris moles, ipsi soli Oporino incumbebat: cui oneri, alioqui sexcentis negocijs distentus, & numerosa operarum multitudine obrutus, cùm sufficere non poßet: rebus suis ita postulantibus & cogentibus: semestri elapso, tertiam duxit: Elisabetham, Eucharij Holzachij F. animi, corporis, & fortunae dotibus ornatißimam matronam, viduam Ioannis Heruagij iunioris, eodem pestilentiae malo extincddti. Huius officina cum Oporini coniuncta, maioribus eum inuoluit molestijs. Nam vxoris beneficio & opibus auctus: cùm aliquantulum à perennibus istis aerumnis resporare inciperet, & in portu, omni exemtus periculo Arion nauigare videretur: in Oceanum typographicum tunc demum est prouectus. Sed qualemcunque hanc prosperitatem immaturum coniugis fatum intercepit. Ea enim in Thermas Badenses Heluetiorum profecta, ex doloribus matricis, quarto coniugij mense Basileam reuersa expirauit. Tunc demum Oporinus grauißimum vulnus accepit. Nam breui illo tempore, gustum aliquem coniugalis amoris fidei, pietatis sensit: & quid esset in coniugio uiuere didicit. Erat ea festiuo et commodo ingenio: et opes suas ad publicam litterarum vtilitatem |
[f. C2v]https://books.google.de/books?id=V_87AAAAcAAJ&pg=PP40 non inuita cum mariti conatibus conferebat: vel hac promtitudine, fidem suam erga Oporinum demonstratura, & studium promouenda re litteraria vnà cum marito comprobatura. Mulctatus itaque tam acerbè à fortuna: magna tamen animi moderatione & grauitate, mortem suae Heroissae (Hoc enim eam nomine ob generosam animi probitatem & matronales virtutes, honestabat) tulit. Iam enim frequentibus malis animum obfirmauerat: & non imparatum aerumnis pectus gerere (vt Theseus apud Senecam loquitur) didicerat. Catastophen fabulae, laetiorem Deus esse voluit. Moerorem enim ex intempestiuo Heroissae suae obitu perceptum facilè discußit coniunx quarta (qui quidem quaternarius, vitae cum coelestis, quàm adeptus est: tum prolis susceptae, indicium statuatur) prudentia moderata, probitate, fide, ac pia in maritum beneuolentia, priori non inferior: eo etiam superior: quòd Oporinum in extremo iam aetatis actu, filio virtutis, eruditionis, & diligentiae paternae (fortunam enim & ille ex alijs discat) haerede beauerit. Ea est Faustina, Clarißimi Iureconsulti Bonifacij Amerbachij F. Vlrici Iselini, Iurisperiti, vidua: & ipsa mirando Dei consilio Oporino iuncta, cùm praeter nominis honestam existimationem nihil in Oporino, à muliere iuuencula esset expetendum. |
[f. C3r]
Haec res mariti diligentius perpendens: eum´que aetate iam grauem, laboribus istis ferendis imparem esse videns: aßiduè instare ipsi & orare, vt vendita officina, sese expediret. Difficulter quidem coniugis precibus ceßit Oporinus: quòd stationem hanc, in quam à Deo esset collocatus, temerè deserendam, & priuato ocio publicum commodum postponendum non putaret: saepe etiam diceret: Molestiae typographicae finem, mortem ipsam, iam propinquam excepturam esse. Victus tamen iustis vxoris precibus, Typographiam vendidit, nunquam suarum rationem subducta summa. Non multò pòst suscepit filium Emmanuelem, prouidentiae diuinae testimonium, ipso natali suo 25. Ian. 1568. anni: quasi & hoc imminentis mortis, non dubium esset omen. Laetitiam quam inde percepit Oporinus, iudicabunt isti, quorum omnis in prole vnica, nominis & generis propagatrice, stat cura. Nullae ad doctos mittebantur litterae, in quibus Oporinuli (ita enim apud amicos vocitare solebat) non fieret multa mentio. Sed nec tum quidem liquido, & ab omni parte solido gaudio frui licebat. Complures enim molestae et impeditae curae ab importinis et malè feriatis hominibus inijciebantur: quae cùm senis animum acerbius ferirent, ac sauciarent, vitae tandem finem Opo- |
[f. C3v]
|
[f. C4r]
Elatus est humeris Academiae, comitatu omnium ordinum honorificentißimo: sepultus in summo templo, in societate clarißimorum virorum, Grynae, Oecolampadij, Munsteri, & aliorum qui viuacibus ingenij monumentis nominis perpetuitatem sibi pepererunt. Concionem funebrem habuit, reuerendus vir D. Simon Sulcerus, Theologus doctißimus, & puritatis Euangelicae diligentißimus cultor. Mortem eius luctus omnium bonorum consequutus est: nec defuit foeneratorem strepitus, qui & viuum sceleratè expilarunt: & mortuo, contumeliosè insultare non erubuerunt: Cùm tamen ijdem ipsi, praeter paupertatem patriam: summam erga alios liberalitatem, aeris istius alieni non postrema fuerint causa: cuius numerum immanis illa secundae vxoris prodigalitas, vt dixi, & priuignorum profusio auxit. Hunc vitae finem, Ioannes Oporinus habuit, de studijs nostris optimè meritus: & ob id dignus, cuius memoria, cum virtutis perpetua commendatione omnium bonorum labijs celebretur atque efflorescat. Qualiacunque n. ea fuerint, quae mortem eius exceperunt: eiusmodi tamen sunt, ut nec aeternam illius beatitudinem, cuius initia moriturus percipiebat: |
[f. C4v]
Quin potius, eam speramus fore posteritatis gratitudinem: vt praeconijs suis existimationem Oporini sit confirmatura, qui etiam in tanta rei familiaris angustia: ex tam paruis atque exilibus initijs incremento sumto, in curanda Typographia, adeò magnificus esse potuerit. Gratias verò vobis ago, grauiss. & doctiss. auditores: quòd & me de Oporino balbutientem audire tam patienter: & Oporini manibus nobiscum parentare non estis dedignati. |
[f. C5r]
Mortis Ioan. Oporini praesagia Coelius II. Curio obseruauit & scripsit.
|
[f. C5v]
|
[f. C6r]
|
[f. C6v]
|
[f. C7r]
Catalogus librorum per Ioannem Oporinum excusorum, secundùm ordinam alphabeticum, adiecta impreßionis forma.
|
[f. C7v]
|
[f. F6v]
FINIS.
|
[f. F7r]
AETERNITATI
IONNES OPORINVS BAS. TYPOGRAPHVS: DOCTVS, OPEROSVS, ELEGANS LIBRIS INNVMERIS, VIRTVTVM HAEREDE EX. IV. CONIVGE, VNICO RELICTO: PVB. LACHRIMIS: PRIVATA PIETATE: SEXAGENARIO MAIOR. HEIC CONDITVR. FRVGIFER Autumnus perijt. DIS notus et orbi Orthion elapsus natusi, meditatur Ario. Quantula sint hominum corpuscula disce viator:
[...] |
[f. G4r]
FINIS.
|
Bibliography
A
— VD16 J 305.
— View at Google Books here or here or here
B
— View at Google Books here
— View at Google Books here
A reissue of the 1711 edition with a new title-page and preface only (Titelausgabe).